มหาอุกกุสชาดก: การช่วยเหลือมิตรในยามภัย : หน้า 132/142

ดังเรื่องราวใน มหาอุกกุสชาดก ว่า ในอดีตกาล มีสระใหญ่อยู่สระหนึ่ง ทางทิศใต้ของสระมี พญาเหยี่ยวอาศัยอยู่ ทิศตะวันตกมีนางเหยี่ยวตัวหนึ่ง ทิศเหนือเป็นที่อยู่ของราชสีห์ ทิศตะวันออกมี พญานกออกอาศัยอยู่ ส่วนในสระน้ำมีพญาเต่าอาศัยอยู่ ครั้งนั้น พญาเหยี่ยวปรารถนาจะได้นางเหยี่ยว มาเป็นภรรยา แต่นางเหยี่ยวได้แนะนำให้ไปผูกมิตรกับสัตว์ที่อยู่ตามทิศต่างๆ เสียก่อน เพื่อเวลามีภัยเกิดขึ้น จะได้มีมิตรสหายคอยช่วยเหลือ พญาเหยี่ยวจึงไปผูกมิตรกับพญานกออก พญาเต่า และพญาราชสีห์ จาก นั้นทั้งคู่ก็ได้อยู่ร่วมกัน ทำรังอยู่บนต้นกระทุ่มบนเกาะกลางสระน้ำ ต่อมาไม่นานนางเหยี่ยวก็ได้ให้กำเนิด ลูกน้อยสองตัว วันหนึ่ง มีนายพรานกลุ่มหนึ่งออกล่าสัตว์ตั้งแต่เช้าจนถึงเย็นยังไม่ได้อะไรเลย จึงเข้าไปพัก เหนื่อยที่ใต้ต้นกระทุ่ม และก่อไฟขึ้นเมื่อถูกยุงรุมกัด ควันไฟขึ้นไปรมลูกเหยี่ยว มันจึงส่งเสียงร้อง เมื่อพวก พรานได้ยินเสียง ก็คิดจะปีนขึ้นไปเอาลูกเหยี่ยวมาเป็นอาหาร นางเหยี่ยวเห็นจึงบอกให้พญาเหยี่ยวไปขอ ความช่วยเหลือจากพญานกออก พญานกออกได้ปลอบโยนว่า “อย่ากลัวไปเลย ธรรมดาบัณฑิตทั้งหลาย ย่อมช่วยเหลือมิตรสหาย ในยามมีภัย” แล้วพญานกออกก็บินมาจับที่ยอดไม้ เฝ้ามองดูการกระทำของนายพราน ขณะที่นายพรานปีนขึ้นต้นไม้ใกล้จะถึงรัง พญานกออกก็ดำลงไปในสระ เอาปากอมน้ำ แล้วบิน ไปพ่นน้ำใส่คบเพลิงจนดับ นายพรานจึงต้องปืนลงมาจุดคบเพลิงใหม่ แล้วปืนกลับขึ้นไปอีก พอใกล้จะถึงรัง พญานกออกก็เอาน้ำมาดับไฟอีก ทำอยู่อย่างนี้จนถึงเที่ยงคืน นายพรานทั้งหลายยังไม่ละความพยายาม ส่วนพญานกออกนั้นเหน็ดเหนื่อยยิ่งนัก พญาเหยี่ยวขอบคุณในน้ำใจของพญานกออก และขอร้องให้เพื่อนพักผ่อนก่อน จากนั้นก็บินไป ขอความช่วยเหลือจากพญาเต่า พญาเต่าฟังคำนั้นแล้วจึงกล่าวว่า “เพื่อนไม่ต้องเป็นห่วงหรอก เราจะช่วยเหลืออย่างสุดกำลัง ความสามารถ เพราะบัณฑิตทั้งหลาย ย่อมมีความจริงใจต่อมิตรสหาย และคอยให้ความช่วยเหลือใน ทุกเรื่องอย่างสุดกำลัง” ลูกเต่าซึ่งอยู่ใกล้ๆ พญาเต่า มีความคิดว่า จะต้องช่วยเหลือพ่อ จึงขออาสาทำหน้าที่นี้แทน แต่พญาเต่าห้ามไว้เพราะเห็นว่ายังเล็กอยู่ จากนั้นพญาเต่าได้ดำลงไปในน้ำ กวาดเอาเชือกตมและสาหร่าย ขึ้นมาดับไฟที่ก่ออยู่ใต้ต้นไม้ พวกนายพรานเห็นจึงไล่จับเต่า พญาเต่าจึงรีบหนีดำลงไปตรงน้ำลึก นายพราน เหล่านั้นไม่รู้ว่าน้ำลึกจึงกระโดดตามลงไป งมหาเต่าอยู่ตั้งนาน ก็ไม่เห็น จึงต้องลอยคออยู่ในน้ำ ได้รับ ความลำบากและเหน็ดเหนื่อยมาก ครั้นพอขึ้นฝั่ง พวกนายพรานก็ก่อไฟใหม่ เตรียมขึ้นไปจับลูกนกอีก นางเหยี่ยวจึงได้บอกให้ พญาเหยี่ยวไปขอความช่วยเหลือจากพญาราชสีห์ เมื่อพญาราชสีห์ทราบเรื่องก็กล่าวว่า “สหายเหยี่ยว เรื่อง นี้เป็นเรื่องเล็ก ฉันจะช่วยเหลือเพื่อนเอง เพราะธรรมดาของวิญญูชน เมื่อรู้ว่ามีภัยเกิดขึ้นกับมิตรสหาย 1 อรรถกถาขุททกนิกาย ชาดก มหาอุกกุสชาดก, เล่มที่ 60 หน้า 378-388 บทที่ 8 ป ร ะ ส บ ก า ร ณ์ การ ทำ หน้าที่ กัลยาณมิตร DOU 123