ทรงสอนตามจริตอัธยาศัย : หน้า 123/142

ทรงสอนตามจริตอัธยาศัย พระพุทธโฆษจารย์ นักปราชญ์ชาวอินเดียที่ไปศึกษาและทำงานอยู่ในลังกา ผู้แต่งคัมภีร์ วิสุทธิมรรค ได้จำแนกคนออกเป็น 6 ประเภท ตามคุณภาพทางจิตใจ ที่เรียกว่า จริต คือ 1. ราคจริต มีความโน้มเอียงในทางรักใคร่ 2. โทสจริต มีความโน้มเอียงในทางโกรธเคือง 3. โมหจริต มีความโน้มเอียงในทางลุ่มหลง 4. วิตกจริต มีความโน้มเอียงในทางฟุ้งซ่าน 5. สัทธาจริต มีความโน้มเอียงในทางเชื่อง่าย 6. พุทธิจริต มีความโน้มเอียงในทางใคร่ครวญไตร่ตรอง 7.3 พุทธวิธีการตอบปัญหา การตอบคำถามของพระสัมมาสัมพุทธเจ้ามีอยู่หลายวิธี ขึ้นอยู่กับปัญญาและอัธยาศัยของ ผู้ถามปัญหาว่า มีพื้นฐานทางด้านธรรมะมากน้อยเพียงไร โดยสรุปอยู่ 4 วิธี คือ 1. เอกังสพยากรณียปัญหา ปัญหาที่จะต้องแก้โดยส่วนเดียว 2. ปฏิปุจฉาพยากรณียปัญหา ปัญหาที่จะต้องย้อนถามแล้วจึงแก้ 3. วิภัชชพยากรณียปัญหา ปัญหาที่จะต้องจำแนกแล้วจึงแก้ เช่น 4. ฐปนียปัญหา ปัญหาที่ควรงดเสีย เป็นปัญหาที่ไม่ควรตอบ เพราะตอบไปก็ไม่เกิดประโยชน์ โลกเที่ยงหรือไม่เที่ยง โลกมีที่สุดหรือไม่มีที่สุด ชีพก็อันนั้นหรือสรีระก็อันนั้น ชีพเป็นอื่นหรือสรีระก็เป็นอื่น สัตว์เบื้องหน้าแต่ตายแล้ว ย่อมเกิดอีกหรือ ฯ สัตว์เบื้องหน้าแต่ตายแล้ว ย่อมไม่เกิดอีกหรือ ฯ สัตว์เบื้องหน้าแต่ตายแล้ว ย่อมเกิดอีกก็มี ย่อมไม่เกิดอีกก็มีหรือ ฯ สัตว์เบื้องหน้าแต่ตายแล้ว ย่อมเกิดอีกก็หามิได้ ย่อมไม่เกิดอีกก็หามิได้หรือ ปัญหาเหล่านี้เป็นเหมือนปัญหาโลกแตก ไม่เป็นไปเพื่อประโยชน์ทั้งต่อผู้ถามและผู้ตอบ ไม่เป็นไป เพื่อความเบื่อหน่าย คลายกำหนัด เพื่อบรรลุมรรค ผล นิพพาน จึงไม่ควรตอบ และไม่จำเป็น ต้องไปแสวงหาคำตอบ 114 DOU บทที่ 7 พระสัมมาสัมพุทธเจ้า กับ การ ทำ หน้าที่ กัลยาณมิตร