การพูดและการทำหน้าที่ของอารยชน : หน้า 125/142

ถ้าอารยชนใคร่จะพูด ก็เป็นผู้ฉลาด รู้จักกาล พูดแต่ถ้อยคำที่ประกอบด้วยเหตุผล ที่อารยชน ประพฤติกัน ไม่โกรธ ไม่ยกตัว มีใจสงบ ไม่ตีเสมอ ไม่รุนแรง ไม่เอาหน้า รู้ชอบแล้วจึงกล่าว ที่เขาพูดถูก ก็อนุโมทนา เมื่อเขาพูดผิด ก็ไม่รุกราน ไม่ใช่เอาเปรียบ เขาพูดพลั้งไปบ้างก็ไม่ถือ ไม่พูดพล่าม ไม่พูดเหยียบย่ำเขา ไม่พูดคำสบถสาบาน การพูดของสัตบุรุษทั้งหลาย เป็นการพูดเพื่อให้เกิดความรู้ ความเลื่อมใส อารยชนทั้งหลายย่อม พูดกันอย่างนี้ นี่เป็นการสนทนากันแห่งอารยชน ผู้มีปัญญา รู้ความข้อนี้แล้ว จึงพูดจาอย่ายกตัว สรุป ด้วยความที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าเป็นสัพพัญญูรู้แจ้งโลกทั้งปวง ทรงรู้แจ้งอัธยาศัย นิสัย จริต และ ธาตุของหมู่สัตว์ได้อย่างชัดเจน การทำหน้าที่ยอดกัลยาณมิตรของโลกของพระพุทธองค์ จึงประสบ ความสำเร็จได้อย่างยอดเยี่ยม ทำให้ได้รับการเฉลิมพระนามว่า สัพพัญญู ทรงเป็นศาสดาเอกของโลก คือทรงเป็นครูสอนที่เก่งที่สุดในโลก คือเป็น สตฺถา เทวมนุสสาน ทรงสอนได้ไม่ใช่เพียงแต่มนุษย์เท่านั้น แต่สามารถสอนได้กระทั่งเทวดา พรหม นาค ยักษ์ ครุฑ คนธรรพ์ทั้งหลาย พุทธวิธีในการสอนสรรพสัตว์ จึงหลากหลาย ซึ่งไม่มีศาสดาใดในโลกจะสามารถสั่งสอนศิษยานุศิษย์ได้มากเท่ากับพระพุทธองค์ 116 DOU บทที่ 7 พระสัมมาสัมพุทธเจ้า กับ การ ทำ หน้าที่ กัลยาณมิตร