ความสงสัยในข้อปฏิบัติและนิวรณ์ : หน้า 17/111

สำคัญอย่างหนึ่งเหมือนกัน คำว่า “สงสัย” ในที่นี้ หมายถึงสงสัยในข้อปฏิบัติ เช่น สงสัยว่า บาปบุญจะมี หรือไม่ นรกสวรรค์จะมีหรือไม่ วิธีปฏิบัติกรรมฐานที่ตนเองกำลังปฏิบัติอยู่นี้ ถูกต้องหรือไม่ ทำแล้วจะได้ ผลหรือไม่ มีความสงสัยในเรื่องเหล่านั้น บางคนมีความสงสัยในข้อปฏิบัติกรรมฐานอย่างที่ตนปฏิบัติอยู่ เช่นสงสัยในหลักที่อาจารย์สอน โดยนึกสงสัยอยู่ว่าที่อาจารย์สอนให้นั่งสมาธิแบบนั้นจะถูกหรือเปล่า ภาวนาแบบนี้จะถูกหรือเปล่า เป็นต้น เมื่อสงสัยอยู่อย่างนี้ ก็ทำให้เป็นคนใจลอย และไม่ยอมทำสมาธิ ด้วย เพราะกลัวขาดทุนหรือทำให้เสียคน เป็นต้น เมื่อไม่ยอมทำสมาธิ การพัฒนาจิตหรือการปฏิบัติก็มีไม่ได้ เหมือนกับบุคคลที่ต้องการความก้าวหน้าให้กับชีวิต แต่ลังเลสงสัยในการดำเนินชีวิต ไม่อาจ ตัดสินใจได้ว่าตนจะทำอาชีพอะไร เช่น จะค้าขายก็ไม่แน่ใจ กลัวจะขาดทุน จะทำเกษตรกรรม ก็กลัว จะขายพืชผลไม่ได้ จะทำงานราชการหรือทำงานส่วนตัว ก็ไม่แน่ใจว่าจะดำเนินได้ดี แล้วไม่ยอม ประกอบอาชีพอะไรเลย นอนอยู่กับที่ ย่อมไม่มีความก้าวหน้าในชีวิตไปได้ เพราะมีความลังเลสงสัย คนที่มีความลังเลสงสัยในชีวิตก็ดี ในการปฏิบัติกรรมฐานก็ดี ท่านเปรียบเหมือนคนที่ยืนอยู่บนทาง 4 แพร่งกลางป่า คือชายคนหนึ่งเดินหลงทางในป่าลึก ยังไม่อาจจะออกจากป่าได้ เดินไปถึงหนทาง 4 แพร่ง กลางป่า อันอาจจะออกจากป่าได้ ณ หนทาง 4 แพร่งนั้น มีเสือโคร่ง 4 ตัว ยืนอยู่ทิศละตัว เมื่อชายคน นั้นเหลียวไปทางทิศตะวันออกก็เห็นเสือโคร่งยืนอยู่ จึงหันไปทางทิศใต้ก็เจอเสือโคร่งเข้าอีกตัวหนึ่ง และ หันไปทางทิศตะวันตกและทิศเหนือเพื่อจะไปในทางนั้นๆ ก็เห็นเสือโคร่งยืนอยู่เช่นกัน จึงไม่กล้าไปไหน ยอมอยู่กับที่ไม่กล้าก้าวไปข้างหน้าได้เลย เพราะมีเสือโคร่งยืนอยู่ คนที่มีความลังเลสงสัยในชีวิตและใน การปฏิบัติกรรมฐานก็เหมือนกันจะก้าวหน้าไปไม่ได้เลย เพราะถูกวิจิกิจฉานิวรณ์ อันเปรียบเสมือนหนทาง 4 แพร่ง ที่มีเสือโคร่งยืนอยู่เข้าจับจิตเสียแล้ว ฉะนั้น นิวรณ์ข้อนี้ ท่านจึงให้กำจัดเสีย จึงจะพัฒนาจิตให้สูง ขึ้นได้ นิวรณ์ทั้ง 5 ประการนี้ เป็นตัวการสำคัญที่ทำลายความสงบสุขของเรา เพราะทำให้จิตของ คนเรามัวหมองผิดจากปกติไป 1.3 อุปมานิวรณ์ 5 ธรรมชาติของจิตแท้ๆ นั้น ท่านเปรียบเหมือนทองคำเนื้อบริสุทธิ์ ปกติว่าทองคำนั้น หากเป็น ทองคำแท้ จะมีเนื้อบริสุทธิ์ อ่อน สวยงาม และมีค่ามาก แต่ทองคำนั้นจะไม่บริสุทธิ์ ไม่อ่อน ไม่สวย และ มีค่าลดลงได้ ถ้าหากว่าถูกสิ่งปลอมปน 5 ชนิดเข้าปลอมปน ดังในพุทธพจน์ว่า กิเลสของทอง 5 อย่างนี้ เป็นเครื่องทำทองไม่ให้อ่อน ไม่ให้ควรแก่การงาน ไม่ให้มีสีสุก ให้เปราะ และให้ใช้การไม่ได้ดี คือ 8 DOU ส ม า ธิ 3 อุ ป ส ร ร ค แ ล ะ วิ ธี แก้ไข ใ น ก า ร ทำสมาธิ