ความกังวลใจและสมาธิในพระพุทธศาสนา : หน้า 74/111

ความสะเทือนใจ เมื่อสิ่งเหล่านี้เกิดขึ้นใจก็ไม่สงบ เหมือนกับคลื่นในมหาสมุทร ไม่สงบ มีระลอกคลื่น อยู่ตลอดเวลา ความที่ใจไม่สงบนี้เอง เป็นต้นเหตุให้ใจเกิดอุทธัจจะกุกกุจจะ ความฟุ้งซ่านและความรำคาญ 5.2.2 ปลิโพธ นอกจากนี้ในคัมภีร์วิสุทธิมรรค ยังได้กล่าวถึงปลิโพธ หรือเครื่องกังวล ว่าเป็นเหตุทำให้ใจฟุ้งซ่าน นั่งสมาธิไม่ได้ผล ซึ่งมีอยู่ 10 ประการ คือ 1. อาวาสปลิโพธ ความกังวลห่วงใยในที่อยู่ 2. กุลปลิโพธ 3. ลาภปลิโพธ 4. คณปลิโพธ ความกังวลห่วงใยในตระกูล ความกังวลห่วงใยในหมู่คณะ ความกังวลห่วงใยในเรื่องการได้ทรัพย์สมบัติ 5. กัมมปลิโพธ ความกังวลห่วงใยในกิจการงานต่างๆ 6. อัทธานปลิโพธ ความกังวลห่วงใยในการเดินทาง 7. ญาติปลิโพธ ความกังวลห่วงใยในเครือญาติ 8. อาพาธปลิโพธ ความกังวลห่วงใยในความป่วยไข้ 9. คันถปลิโพธ 10. อิทธิปลิโพธ 1. กังวลเรื่องที่อยู่ ความกังวลห่วงใยในการศึกษาเล่าเรียน ความกังวลห่วงใยในอิทธิฤทธิ์ บรรดาปลิโพธิ์ทั้ง 10 นี้ อาวาสปลิโพธ หมายถึง ความกังวลในที่อยู่อาศัย เช่น ห้องนอน หรือ บ้านเรือน ซึ่งที่อยู่อาศัยท่านจัดเป็นความกังวล ซึ่งทำให้ต้องมีภาระรับผิดชอบ เช่นต้องไปบำรุงรักษา ให้มันอยู่ในสภาพดี หรือถ้าเป็นวัตถุที่ก่อให้เกิดความยึดถือ หรือถ้ามันกระตุ้นให้สะสมของใช้ส่วนตัวชนิดต่างๆ ในการเจริญสมาธิจะต้องตัดการยึดถือเรื่องความสะดวกสบายในที่อยู่ทั้งหมดออกไป และในตอนเริ่มต้น ต้องมีความสงบส่วนตัว และยอมขาดแคลนสิ่งจำเป็นบางอย่าง โทษแห่งการอยู่บ้าน ในคัมภีร์พุทธวงศ์ นักพรตชื่อสุเมธ ได้ออกจากบ้านเรือนอันหรูหราของตนและไปยังภูเขา ธรรมกะ ในเทือกเขาหิมาลัย เพื่อปฏิบัติสมาธิ ณ ที่นั้น เขาพบกระท่อมหลังหนึ่งทำด้วยใบไม้ แต่เขารำพึง ว่า มีโทษแห่งการอยู่ในบ้านอยู่ 8 อย่าง แม้ว่าจะเล็กน้อยหรือเป็นธรรมดาอย่างไรก็ตาม โทษเหล่านั้นพระ อรรถกถาจารย์ท่านกล่าวไว้ดังต่อไปนี้ บ ท ที่ 5 อุ ท ธ จ จ ก ก ก จ จ ะ แ ล ะ วิธี แก้ไข DOU 65