วิธีแก้ง่วงในการทำสมาธิของพระมหาโมคคัลลานะ : หน้า 63/111

4.3.2 โมคคัลลานสูตร พระพุทธองค์ทรงให้วิธีแก้ง่วงแก่พระมหาโมคคัลลานะ ผู้เลิศด้วยฤทธิ์ที่ กำลังทำความเพียรเพื่อบรรลุธรรมเป็นพระอรหันต์ แต่ประสบกับปัญหาการง่วงขณะทำสมาธิ วิธีการที่ใช้ ต่อสู้กับความง่วง ที่ทรงให้ไว้มีอยู่ 8 ประการ คือ 1. ให้มีสัญญา คือ ตั้งสติสัมปชัญญะ ความรู้ตัว พระพุทธองค์ตรัสว่า โมคคัลลานะ เพราะเหตุ นั้นแหละ เมื่อเธอมีสัญญาอย่างไรอยู่ ความง่วงนั้นย่อมครอบงำได้ เธอจึงทำไว้ในใจซึ่งสัญญานั้นให้มาก แต่ถ้ายังละไม่ได้ก็ทรงให้ใช้วิธีการต่อไปคือ 2. ให้นึกถึงธรรมะที่ได้ฟังมา นำมาพิจารณาใคร่ครวญแก้ง่วงไปเรื่อยๆ ถ้ายังไม่หาย มีข้อ แนะนําต่อไปว่า 3. ควรสวดมนต์ ในบทที่ตนเองจำได้ ถ้ายังไม่หาย 4. เอามือยอนช่องหูทั้งสองข้าง เอามือลูบตัว ถ้ายังไม่หาย 5. ให้ลุกขึ้นยืน เอาน้ำล้างตา เหลียวดูทิศทั้งหลาย แหงนดูดาวนักษัตรฤกษ์ ถ้ายังไม่หาย 6. ให้ทำในใจถึงอาโลกสัญญา คือนึกถึงแสงสว่าง ถ้าเป็นเวลากลางคืน ให้นึกในกลางวันว่า กลาง วันอย่างไร กลางคืนอย่างนั้น กลางคืนอย่างไร กลางวันอย่างนั้น เปิดใจนึกถึงแสงสว่าง ถ้ายังไม่หายอีก 7. เดินจงกรม กลับไปกลับมา สำรวมอินทรีย์ เอาใจไว้ในตัว ถ้ายังไม่หายอีกละก็ 8. ให้สำเร็จสีหไสยาสน์ คือนอนตะแคงเบื้องขวา ซ้อนเท้าเหลื่อมเท้า มีสติสัมปชัญญะ ทำความ หมายในการนอน ว่าเมื่อหายง่วงหายเพลีย เราจะลุกขึ้นมาทำความเพียรต่อ จากข้างต้น ต้องพิจารณาให้เห็นสาเหตุไปตามลำดับไม่ควรนอนเสียเลยทีเดียวควรดำเนินการ ตามขั้นตอนข้างต้นเสียก่อน ไม่ควรข้ามตอนว่า ง่วงแล้วต้องนอนอย่างเดียว ต้องดำเนินตามขั้นตอนที่เริ่ม จากตั้งสติเสียก่อน หากไม่หายก็พิจารณาธรรมฝ่ายกุศล สวดมนต์แล้วล้างหน้า มานั่งนึกถึงแสงสว่าง ในเรื่องของการนึกแสงสว่าง พระเดชพระคุณพระราชภาวนาวิสุทธิ์ ได้แนะนำเพิ่มเติมว่า “เราต้องนึกถึงแสงสว่าง นึกถึงความสว่างไว้เรื่อยๆเหมือนมีดวงอาทิตย์อยู่ในท้องเรื่อยๆ แล้ว แสงสว่างมันจะค้ำดวงตา แม้จะเป็นมโนภาพที่เรานึก แล้วมันก็จะไม่ง่วง จะหาย” ถ้าถึงขั้นสุดท้ายต้องหลับจริงๆ ต้องดูว่า สาเหตุของการหลับ เกิดจากสาเหตุทางไหน ถ้าเป็น สาเหตุทางด้านร่างกาย อันเกิดจากการพักผ่อนไม่เพียงพอ หรืออ่อนล้า อ่อนเพลียจากการทำงาน ถ้าเช่นนี้ ก็ต้องให้ร่างกายได้พัก ด้วยการปล่อยให้หลับ หรือไปพักผ่อนให้เพียงพอก่อน อย่าไปฝืนความรู้สึกว่า ทำไม 'อังคุตตรนิกาย สัตตกนิบาต, มก. เล่ม 37 ข้อ 58 หน้า 183. 54 DOU ส ม า ธิ 3 อุ ป ส ร ร ค แ ล ะ วิ ธี แ ก้ ไ ข ใ น ก า ร ท ส ม า ธิ