การรู้ประมาณในการบริโภคและการฝึกสติ : หน้า 80/111

2. ไม่รู้ประมาณในโภชนะ การไม่รู้จักประมาณในการบริโภคก็เป็นอีกสาเหตุหนึ่งที่จะทำให้จิตเกิดความฟุ้งซ่านขึ้นได้ หาก เราบริโภคอาหารน้อยเกินไป ก็จะทำให้จิตกระสับกระส่ายเพราะความหิว แต่หากเราบริโภคอาหารมาก เกินไปก็จะทำให้ร่างกายอึดอัดเป็นต้น ในเรื่องการบริโภคอาหารให้พอดีนั้น พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรง โปรดแนะนำแก่พระราชาปเสนทิ โดยให้ใช้หลักให้ลดลงวันละคำ คือพอรับประทานไปรู้สึกว่าอีกคำหนึ่งจะ อิ่มก็ให้หยุดเสีย พอมื้อต่อไปก็ตัดอาหารเท่าที่ลดในวันแรกนั้นออก แล้วก็หยุดก่อนอิ่ม 1 คำเช่นเดียวกัน ลด ลงอย่างนี้จนรู้สึกสบายแล้วจึงถือเป็นมาตรฐาน 3. ไม่ประกอบความเพียรเป็นเครื่องตื่นอยู่ โดยปกติบุคคลผู้มีอัธยาศัยเป็นคนขยันหมั่นเพียรเป็นนิจ จิตใจมักไม่ฟุ้งซ่านเพราะต้องจดจ่อกับ สิ่งที่ตนกระทำ ต่างจากบุคคลผู้เกียจคร้าน ปล่อยเวลาให้ผ่านไปเปล่าๆ โดยมิได้ทำอะไรให้เป็นชิ้นเป็นอัน จิตใจของเขาย่อมฟุ้งซ่านสับสนพระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแนะนำให้ประกอบความเพียรโดยการฝึกให้มีสติ อยู่กับตนตลอดเวลา เมื่อสติอยู่กับตนเองตลอดเวลาแล้วความฟุ้งซ่านก็ยากที่จะบังเกิดขึ้น 4. การไม่เห็นแจ้งในกุศลธรรมทั้งหลาย ธรรมทั้งหลายของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าเป็นธรรมที่จะรู้เห็นได้ด้วยการลงมือประพฤติปฏิบัติ หากไม่ลองประพฤติปฏิบัติก็ย่อมไม่เห็นแจ้งในกุศลธรรมทั้งหลาย เมื่อไม่เห็นแจ้งในกุศลธรรม ความฟุ้ง ซ่านย่อมเข้าครอบงำจิตได้ 5. ไม่ประกอบการเจริญโพธิปักขิยธรรมทั้งกลางวัน และกลางคืน ไม่เจริญโพธิปักขิยธรรมตามการปฏิบัติ คือ การไม่หมั่นนั่งสมาธิ เอาใจจรดศูนย์กลางกายทั้งกลางวัน กลางคืน นั่นเอง 5.3 วิธีแก้ไขอุทธัจจกุกกุจจะ วิธีแก้ไขอุทธัจจกุกกุจจะในที่นี้จะยกมาจากทั้งคัมภีร์ และจากการฝึกปฏิบัติจริง 5.3.1 ตามคัมภีร์ ในอรรถกถา ได้กล่าวถึงธรรม 6 ประการ ย่อมเป็นไปเพื่อละ อุทธัจจกุกกุจจะ คือ ทีฆนิกาย มหาวรรค, มก. เล่ม 14 หน้า 324. บ ท ที่ 5 อุ ท ธ จ จ ก ก ก จ จ ะ แ ล ะ วิธี แก้ไข DOU 71