การเผชิญกับถีนมิทธะและวิธีแก้ไข : หน้า 61/111

คนที่ไม่เคยทำอะไรสำเร็จด้วยตนเอง และมักจะล้มเหลวอยู่เสมอ ความเชื่อมั่นในตนเองก็ย่อมจะ มีน้อยและถ้าหากความล้มเหลวเกิดขึ้นบ่อยๆ ก็จะเกิดความเคยชิน เกิดเป็นนิสัย ทำให้เป็นคนประเภททำ อะไรไม่ได้นาน เพราะในไม่ช้าก็จะรู้สึกเบื่อถ้ายิ่งมีเหตุการณ์บังคับให้ต้องทนทำก็จะเกิดความเบื่อหน่ายมากขึ้น ทำให้เวลานั่งสมาธิ ก็จะติดนิสัยนี้มา คือถึงแม้จะไม่อดนอน แต่นั่งทีไรก็ง่วงทุกที นอกจากนี้ในทางปฏิบัติ เราพบสาเหตุของการเกิดถีนมิทธะอีก คือ 1. เกิดจากการพักผ่อนไม่เพียงพอ ซึ่งอาจจะเกิดจากการนอนดึกเกินไป หรือระหว่างที่หลับนั้น อาจจะฝัน ทำให้หลับไม่สนิท และเพลียเมื่อตื่นขึ้นมา 2. เกิดจากการที่ร่างกายอ่อนล้า เหนื่อย จากการทำงานที่ต้องใช้แรงกาย เสียเหงื่อไปมากๆ หรือ อาจจะใช้ความคิดมากเกินไป 4.3 วิธีแก้ไขถีนมิทธะ 4.3.1 นีวรณปหานวรรค พระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสถึงวิธีแก้ไขถีนมิทธะว่า “ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เมื่อบุคคลมีความเพียร อันเริ่มแล้ว ถีนมิทธะที่ยังไม่เกิดย่อมไม่เกิดขึ้นด้วยถีนมิทธะที่เกิดขึ้นแล้วย่อมเสื่อมหายไปด้วย” ใครก็ตามถ้าเกิดความง่วง ความซึม ท้อแท้ ขี้เกียจ แต่ไม่ยอมท้อถอย ใช้วิริยะ ความเพียร อย่างเด็ดเดี่ยว บากบั่นก้าวไปข้างหน้า ไม่ยอมท้อ กิเลสเหล่านี้ก็แพ้ได้ ดังที่พระพุทธเจ้าได้ตั้งปณิธาน ไว้ในวันที่ตรัสรู้ในเมื่อพระองค์ทรงปูหญ้าคาภายใต้ต้นพระศรีมหาโพธิ์ ประทับนั่งผิน พระพักตร์ไปทางทิศ ตะวันออก ทรงตั้งพระทัยอธิษฐานอย่างแน่วแน่ว่า “เลือดเนื้อในร่างกายของเรา จะเหือดแห้งไป เหลือแต่หนัง เอ็น และกระดูกก็ตามที หาก ไม่ได้รับสิ่งที่จะพึงบรรลุด้วยเรี่ยวแรงของบุรุษ ด้วยความเพียรของบุรุษ ด้วยความพยายามของบุรุษแล้ว จักไม่หยุดความเพียร เป็นอันขาด” นี่คือปณิธานอันเด็ดเดี่ยวในการเริ่มความเพียรอันยิ่งยวดของพระพุทธองค์ เมื่อความเพียรเกิดขึ้น ย่อมละถีนมิทธะได้ แม้เกิดถีนมิทธะขึ้นแล้วย่อมถูกขจัดออกไปด้วยความเพียรแน่นอน *อังคุตตรนิกาย เอกนิบาต, มก. เล่ม 32 ข้อ 19 หน้า 48. * อังคุตตรนิกาย ทุกนิบาต, มก. เล่ม 33 ข้อ 251 หน้า 297. 52 DOU ส ม า ธิ 3 อุ ป ส ร ร ค แ ล ะ วิ ธี แ ก้ ไ ข ใ น ก า ร ท ส ม า ธิ