การปฏิบัติเพื่อวิมุตติและการเข้าถึงทางธรรม : หน้า 113/188

ต า ม ร อ ย พ ร ะ ม ง ค ล เ ท พ ม นี 95 พร้อมด้วยปัญญา เป็นผู้ถึงพร้อมด้วยวิมุตติด้วยตนเอง และชักชวนผู้อื่นในการถึง พร้อมด้วยวิมุตติ เป็นผู้ถึงพร้อมด้วยวิมุตติญาณทัสสนะด้วยตนเอง และชักชวนผู้ อื่นในการถึงพร้อมด้วยวิมุตติญาณทัสสนะ ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้ประกอบด้วยธรรม ๕ ประการนี้แล ย่อมชื่อว่าปฏิบัติเพื่อประโยชน์ตน และชื่อว่าปฏิบัติเพื่อประโยชน์ผู้อื่น” จากพระสุตตันตปิฎก ปัญจกนิบาต จตุตถหิตสูตร (พระสูตรและอรรถกถาแปล ของมหามกุฏราชวิทยาลัย) ธรรมขันธ์ ๕ ในพระไตรปิฎกฉบับสำหรับประชาชน ของมหามกุฏราชวิทยาลัย จัดทำโดย สุชีพ ปุญญานุภาพ ซึ่งเป็นพระไตรปิฎกที่ได้รับการนิยมอย่างกว้างขวาง มีจำนวนการพิมพ์ แล้วเป็นแสนเล่ม ได้อธิบายขยายความไว้ว่า “ธรรม ๕ อย่างนี้ (ศีล สมาธิ ปัญญาวิมุตติ วิมุตติญาณทัสสนะ) เคย ให้ความหมายไว้บ้างแล้ว ศีล คือ การรักษากายวาจาให้เรียบร้อย สมาธิ คือ การทำใจให้ตั้งมั่น ปัญญา คือ การรู้เท่าทันความจริง วิมุตติ คือ ความหลุดพ้น วิมุตติญาณทัสสนะ คือ การรู้ด้วยญาณว่าหลุดพ้นแล้ว เรียกว่า ธรรมขันธ์ ๕” ใน คัมภีร์วิสุทธิมรรค ซึ่งเป็นคัมภีร์แม่บทที่นักปฏิบัติในประเทศไทยนิยมใช้เป็น แหล่งศึกษาค้นคว้าเรื่องการปฏิบัติธรรม (แต่งโดยพระพุทธโฆษาจารย์ ประมาณ พ.ศ.๑๐๐๐ สำนวนภาษาไทยชำระโดย วงศ์ ชาญบาลี) ในตอนมรณานุสติ กล่าวไว้ว่า “...อันว่าสมเด็จพระสรรเพชรพุทธองค์ ผู้ทรงพระสวัสดิภาคย์อัน