ความสำคัญของธรรมขันธ์ ๕ ในพระพุทธศาสนา : หน้า 114/188

96 ต า ม ร อ ย พ ร ะ ม ง ค ล เ ท พ ม นี งามนั้น พระองค์มีรูปพระโฉมพระสรีระอัน วิจิตรด้วยทวถึงสมหาบุรุษ ลักษณะ (ลักษณะมหาบุรุษ ๓๒ ประการ) และพระอสีตยานุพยัญชนะ ๘๐ อย่างประเสริฐ ด้วยพระธรรมกาย อันบริบูรณ์ด้วยแก้วอันกล่าวแล้วคือ พระสีลขันธ์ สมาธิขันธ์ ปัญญาขันธ์ วิมุตติขันธ์ วิมุตติญาณทัสสนะขันธ์ อันบริสุทธิ์บริบูรณ์ด้วยอาการทั้งปวง” แสดงถึงธรรมขันธ์ ๕ ที่มีกล่าวไว้ในพระไตรปิฎกสำหรับ ประชาชนนั้น ในคัมภีร์ วิ สุทธิมรรคให้ความหมายไว้อย่างชัดเจนว่า ธรรมขันธ์ ๕ คือ ศีล สมาธิ ปัญญา วิมุตติ และวิมุตติญาณทัสสนะนั้นเป็นความบริบูรณ์ที่มีพร้อมอยู่ในพระธรรมกายของพระพุทธเจ้า องค์ ๑๐ ของพระอรหันต์ นอกจากนี้ในขุททกนิกาย ขุททกปาฐะ สามเณรปัญหา (พระไตรปิฎกและอรรถกถา แปล ของมหามกุฏราชวิทยาลัย) ได้กล่าวว่า “อะไรเอ่ยชื่อว่า ๑๐ ... ท่านผู้ประกอบพร้อมด้วยองค์ ๑๐ ท่านเรียกว่าพระอรหันต์ ซึ่งหลวงพ่อวัดปากน้ำได้อธิบายองค์ นี้ไว้ในพระธรรมเทศนาของท่าน เมื่อวัน ที่ ๓ พฤศจิกายน พ.ศ.๒๔๙๗ ดังนี้ ๑๐ “ตามตำราท่านวางไว้ ทสหงเคชิ สมนฺนาคโต อรหาติ วุจจตีติ ผู้ ใดมาตามพร้อมแล้วด้วยองค์ ๑๐ ผู้นั้นเป็นพระอรหันต์ องค์นั้น คืออะไร สัมมาทิฏฐิ ๑ สัมมาสังกัปโป ๒ สัมมาวาจา ๓. สัมมากัมมันโต ๔ สัมมาวายาโม ๕ สัมมาอาชีโว 5 สัมมาสติ ๗ สัมมาสมาธิ ๘ มี ๘ แล้ว สัมมาญาณ ๙ สัมมาวิมุตติ ๑๐ แล้วมีองค์ ๑๐ อย่างนี้ องค์ ๘ นั้น ย่นลงเป็นองค์ ๓ สัมมาทิฏฐิ สัมมาสังกัปโป นี่ย่นเข้าเป็น ปัญญา สัมมาวาจา สัมมากัมมันโต สัมมาอาชีโว ย่นลงเป็น ศีล สัมมาวายาโม สัมมาสติ สัมมาสมาธิ ย่นลงเป็น สมาธิ