มารในพระไตรปิฎก : หน้า 145/188

จิญจมาณวิกา ต า ม ร อ ย พ ร ะ ม ง ค ล เ ท พ ม นี 127 .. อาฬวกยักษ์ ผู้ตั้งใจทำร้ายพระสัมมาสัมพุทธเจ้า แต่ก็ถูกพระองค์ปราบจนยอม แพ้ ก็ไม่เรียกว่ามาร แต่ระบุว่าเป็นยักษ์ชื่อ อาฬวกยักษ์ มีพระสูตรหลายสิบสูตร ที่ไม่กล่าวถึงสิ่งที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าพบ พระอรหันต์ พบว่าเป็นมนุษย์ เทวดา ยักษ์ ฯลฯ หรือว่าเป็นอะไร แต่เรียกสิ่งที่พบนั้นว่า “มาร เรื่องราวของมาร จึงเป็นเรื่องที่มีลักษณะพิเศษต่างหาก แตกต่างจากทุกสิ่ง ใน พระไตรปิฎกมีการกล่าวถึงมารมากมายหลายแห่ง ทั้งเป็นเรื่องที่เกิดขึ้นกับพระสัมมา สัมพุทธเจ้าเอง และเกิดขึ้นกับพระสาวก ทั้งภิกษุและภิกษุณี ถึงกับมีการนำเรื่องของมาร มารวมกันไว้หลายสิบเรื่อง เรียกหมวดหมู่นี้ว่า “มารสังยุต” เป็นเรื่องที่ไม่มีการอธิบาย รายละเอียดของเรื่องราวไว้ให้เด่นชัด ในมารสังยุตได้กล่าวถึงเรื่องของมาร ที่เกิดขึ้นกับพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ๒๓ เรื่อง เกิดกับพระสาวก ที่เป็นพระภิกษุ ๒ เรื่อง และเกิดกับพระภิกษุณีอีก ๑๐ เรื่อง ทุกเรื่องระบุ เฉพาะเจาะจงว่า เป็นเรื่องที่เกิดจากการกระทำของ “มาร” ทั้งสิ้น นอกจากจะมีการกล่าวถึงมารในมารสังยุตแล้ว ในพระไตรปิฎกยังมีการกล่าวถึง มารอีกมากมายหลายๆ เรื่อง จะขอยกตัวอย่างเพียงบางเรื่องมาให้ศึกษากันดังนี้ มารกับพระมหาโมคคัลลานะ ใน มารตัชชีนียสูตร มูลปัณณาสก์ มัชฌิมนิกาย เป็นเรื่องราวของมารที่เกิด กับพระโมคคัลลานะ กล่าวไว้ว่า “สมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคเจ้าประทับอยู่ ณ มิคทายวัน ใน เภ สกลาวัน เขตเมืองสูงสุมารคีระ ในภัคคชนบทฯ ครั้งนั้น ท่านพระมหาโมคคัลลานะจงกรมอยู่ในที่แจ้ง ถูกมารผู้ ลามกเข้าไปในท้องในไส้ ได้มีความดำริว่า “ท้องเราเป็นดังว่ามีก้อนหิน หนักๆ และเป็นเช่นกะทอ อันเต็มด้วยถั่วหมัก เพราะเหตุอะไรหนอ” จึงลงจากที่จงกรม แล้วเข้าไปสู่วิหาร นั่งอยู่บนอาสนะที่ปูไว้ ครั้น นั่งแล้วได้ใส่ใจถึงมารที่ลามก ด้วยอุบายอันแยบคายเฉพาะตนฯ