จริตกับการปฏิบัติกัมมัฏฐาน : หน้า 95/114

บทที่ 5 จริตกับการปฏิบัติกัมมัฏฐาน คัมภีร์ทางศาสนาได้สอนเอาไว้ว่า ผู้ที่ใฝ่ใจในการเจริญภาวนา ไม่ว่าจะเป็นอาจารย์ผู้ให้กัมมัฏฐาน หรือศิษย์ผู้มีความปรารถนาจะปฏิบัติกัมมัฏฐาน ควรที่จะศึกษาให้มีความรู้ในเรื่องจริตแห่งบุคคล เพื่อเป็น ประโยชน์ในการที่จะนำเอาอารมณ์แห่งกัมมัฏฐาน อันเหมาะสมกับจริตไปประพฤติปฏิบัติ ให้ได้บรรลุผล อย่างรวดเร็วสมความปรารถนา 5.1 ประเภทและลักษณะของจริต 5.1.1 ความหมายของจริต จริต หรือ จริยา มีความหมายอยู่หลายความหมาย ดังต่อไปนี้ 1. แปลว่า ความประพฤติ ความประพฤติซึ่งหนักไปทางใดทางหนึ่ง อันเป็นปกติประจำอยู่ในสันดาน พื้นเพของจิต อุปนิสัย พื้นนิสัย แบบ หรือประเภทใหญ่ๆ แห่งพฤติกรรมของคน 2. แปลว่า จิตท่องเที่ยว สถานที่จิตท่องเที่ยว หรืออารมณ์ที่ชอบท่องเที่ยวของจิต 3. แปลว่า ลักษณะอันเป็นพื้นฐานของจิต หรือนิสัยอันเป็นพื้นฐานของแต่ละบุคคคล รวมความว่า จริต คือ ความประพฤติจนเคยชินเป็นนิสัย อันเป็นพื้นฐานใจของแต่ละบุคคคล 5.1.2 ประเภทของจริต จริตของมนุษย์ทั้งหลายในโลกนี้ มีความแตกต่างออกไป 6 อย่าง ดังนี้ คือ 1. ราคจริต คือ ความประพฤติจนเคยชินเป็นนิสัย อันเกิดจากราคะเป็นพื้นฐานใจ 2. โทสจริต คือ ความประพฤติจนเคยชินเป็นนิสัย อันเกิดจากโทสะเป็นพื้นฐานใจ 3. โมหจริต คือ ความประพฤติจนเคยชินเป็นนิสัย อันเกิดจากโมหะเป็นพื้นฐานใจ 4. วิตกจริต คือ ความประพฤติจนเคยชินเป็นนิสัย อันเกิดจากวิตกเป็นพื้นฐานใจ 5. สัทธาจริต คือ ความประพฤติจนเคยชินเป็นนิสัย อันเกิดจากศรัทธาเป็นพื้นฐานใจ 86 DOU สมาธิ 5 ห ลั ก ส ม ก วิ ปั ส ส น า ก ม ม ฏ ฐ า น