โทสจริตและโมหจริตในจิตใจมนุษย์ : หน้า 105/114

สิงค จาปลุย เป็นคนมีแง่งอน เป็นคนโลเล ชอบประดิษฐ์ประดอยเครื่องนุ่งห่มและเครื่องประดับ กับ ทั้งมีความพิถีพิถันเป็นพิเศษในเรื่องความสวยความงาม โทสจริต บุคคลผู้มีโทสจริตตามธรรมดาย่อมเป็นผู้มีจิตใจต่ำ ประกอบไปด้วยธรรมอันเลว ดังต่อไปนี้ โกธ อุปนาห มกข ปลาส อิสสา มจฉริย เป็นคนโกรธง่าย มักโกรธ เป็นคนผูกโกรธผูกอาฆาต เป็นคนมักลบหลู่คุณท่าน คือเป็นคนเนรคุณ เป็นคนอวดดี มักตีตนเสมอท่านอยู่เสมอ ไม่เห็นความสำคัญของใคร เป็นคนมีใจน่าชัง มักริษยาในคุณสมบัติของผู้อื่นที่ดีกว่าตนหรือเสมอตน เป็นคนตระหนี่ถี่เหนียว มักเอารัดเอาเปรียบผู้อื่นอย่างน่าเกลียด โมหจริต บุคคคลผู้มีโมหจริตตามธรรมดาย่อมเป็นผู้มีจิตใจ ประกอบไปด้วยธรรมอันเลว ถีนมิทธ กุกกุจจ วิจิกิจฉา อาทานคาหิตา ดังต่อไปนี้ เป็นคนมีจิตใจง่วงเหงาหาวนอน หดหู่ ท้อถอย ปราศจากความเข้ม แข็งซึ่งเป็นเหตุให้กิจการต่างๆ ที่ตั้งใจทำสำเร็จได้โดยยาก และสำเร็จ ได้ช้ากว่าเวลาอันควรหรือไม่สําเร็จ เป็นคนที่มักมีความรำคาญเกิดขึ้นในใจบ่อยๆ เช่น เมื่อมีการประชุม เพื่อปรึกษาหารือในกิจการ ซึ่งจำต้องใช้ปัญญาพิจารณาหาเหตุผล คนโมหจริตผู้มีจิตใจที่ไม่ค่อยจะสนใจในสิ่งทั้งปวงมักเกิดความรำคาญ รู้สึกว่าเป็นการทรมานในการที่จะแสดงหรือฟังความคิดเห็นนั้นๆ ทั้งนี้ ก็เพราะว่า มีโมหะเข้ามาบดบังปัญญา เป็นคนมีความลังเลสงสัย ตัดสินใจอะไรไม่ได้ในทุกๆ กรณี มีความรู้สึก สนเท่ห์ใจไปเสียทุกสิ่งทุกอย่าง ไม่ปรารถนาที่จะเป็นผู้นำ แต่ปรารถนา ที่จะเป็นผู้ตามในกิจการทั้งปวง เป็นคนยึดมั่นถือมั่นโดยปราศจากเหตุผล หมายความว่า เป็นคนโง่เขลา เบาปัญญา หากเกิดความเชื่อมั่นในสิ่งใดแล้ว ก็เชื่ออย่างเต็มหัวใจ ไม่ยอมคลายทิฏฐิ เช่น ถูกยุยงให้เกลียดใคร แม้มารู้ภายหลังว่าผู้ที่ ตนเกลียดนั้นเป็นคนดี เป็นผู้บริสุทธิ์ก็ยังคงมีความเกลียดชังอยู่อย่างเดิม 96 DOU สมาธิ 5 ห ลั ก ส ม ก วิ ปั ส ส น า ก ม ม ฏ ฐ า น