ความดื้อรั้นและวิตกจริตในกรรม : หน้า 106/114

ทุปปฏินิสสคคิตา เป็นคนเปลื้องความเห็นอันชั่วร้ายได้โดยยาก หมายความว่าเป็นคน ดื้อรั้นมาก ถ้าเกิดมิจฉาทิฏฐิขึ้นมาในใจให้เห็นผิดคิดไปว่า บุญทานไม่มี นรกสวรรค์ไม่มี นิพพานไม่มี เป็นต้น ต่อให้มีนักปราชญ์ผู้มีปัญญา ผ่องแผ้ว สักหมื่นคนแสนคน มาเฝ้าตักเตือนสั่งสอนให้คลายทิฏฐินั้นเสีย ก็เป็นการยากอย่างยิ่งที่จะอบรมสั่งสอนให้คนโมหจริตปลดเปลื้อง ความเห็นอันชั่วร้ายออกไปจากใจ วิตกจริต บุคคลผู้เป็นวิตกจริตตามธรรมดาย่อมเป็นผู้มีจิตใจส่วนลึก ประกอบไปด้วยธรรม ทั้งหลายดังต่อไปนี้ ภสฺสพหุลตา คณารามตา เป็นคนมักพูดพร่ำ ชอบรำพันถึงเรื่องไม่เป็นเรื่อง เป็นคนชอบคลุกคลีกับหมู่คณะ เห็นคนทั้งหลายเขารวมกลุ่มกันอยู่ ที่ไหน ก็มักจะพลอยเข้าไปรวมกลุ่มกับเขาด้วย แม้จะถูกเขาพูดจา ล้อเลียนสบประมาทอย่างไร ก็มิใส่ใจไม่ถือสาหาความ กุสลานุโยเค อรต เป็นคนมีความคิดเฉื่อยชาในการประกอบกุศลกรรม ความคิดริเริ่ม อย่างแรงกล้าในการที่จะทำบุญบริจาคทาน รักษาศีล และเจริญภาวนา ย่อมไม่เกิดมีในบุคคลประเภทวิตกจริต อนวฏ ฐิตกิจจตา เป็นคนจับจด ทำอะไรไม่เป็นชิ้นเป็นอัน ชอบพลุกพล่านไปทางโน้น ทางนี้ เปลี่ยนงานเรื่อยไปไม่มีที่สิ้นสุด รตฺติธมายนา ทิวาป ชลนา หฺราหฺรํ ธาวนา เป็นคนเข้าลักษณะที่เรียกว่า “กลางคืนเป็นควัน” คือ ชอบคิดว่า ตนจะทำอย่างนั้นอย่างนี้ คิดหาวิธีการคิดวางโครงการแบบสร้าง วิมานในอากาศอย่างใหญ่โตมโหฬาร คล้ายกับว่าตนจะเป็นเจ้าโลก ในความคิดฝัน เป็นคนเข้าลักษณะที่เรียกว่า “กลางวันเป็นโพลง” คือ กลางคืน คิดพล่านว่าจะทำโน่นทำนี่ พอตกมาถึงกลางวันก็เริ่มทำกิจที่ตน คิดไว้นั้นอย่างอุตลุด ซึ่งสิ่งที่ทำนั้นอาจจะประหลาดพิสดาร ไม่เหมือน กับที่มนุษย์ธรรมดาเขาทำกัน เรียกว่า “กลางวันเป็นโพลง” มุ่งหน้า กระทำไปโดยมิได้คำนึงถึงผลได้ผลเสียหรือความผิดความถูกแต่อย่างใด เป็นคนเจ้าความคิด มักคิดพลุ่งพล่านไปในเรื่องอะไรต่อมิอะไรต่างๆ มากมาย จิตใจไม่ค่อยมีโอกาสที่จะสงบนิ่งลงได้เลย บทที่ 5 จ ริ ต ก บ ก า ร ป ฏิ บั ติ ก ม ม ฏ ฐ า น DOU 97