การเข้าใจทุกข์ในชีวิต : หน้า 20/114

(1) ทุกข์ประจำ หมายถึง ทุกข์ที่มาพร้อมกับชีวิต คือ การเกิด แก่ เจ็บ และตาย ความทุกข์แบบนี้ไม่มีใคร หลีกหนีพ้นไปได้ หากพิจารณาให้ดีเราจะพบสภาพธรรมดาของสัตว์ซึ่งเมื่อเกิดแล้วต้องมีทุกข์ตั้งแต่ต้องขด อยู่ในท้อง พอจะคลอดก็ถูกมดลูกบีบรีดดันออกมา ศีรษะถูกผนังช่องคลอดบีบจนกระโหลกเบียดซ้อน เข้าหากัน จากหัวกลมๆ กลายเป็นรูปยาวๆ เจ็บแทบขาดใจ เพราะฉะนั้นทันทีที่คลอดออกมาได้ สิ่งแรกที่ เด็กทำ คือร้องจนสุดเสียง เพราะความเจ็บอย่างแสนสาหัสที่เกิดขึ้น และการเกิดนี่เองที่เป็นต้นเหตุ เป็นที่มา ของความทุกข์อื่นๆ ทั้งปวง ถ้าเลิกเกิดได้เมื่อไรก็เลิกทุกข์เมื่อนั้น เช่นเดียวกับความแก่ที่กำลังค่อยเกิดขึ้นไปทุกขณะ แต่หลายท่านมักจะเข้าใจผิดว่า ทุกข์จะเกิดขึ้น ก็ต่อเมื่ออายุ 60-70 ปี แต่จริงๆ แล้วทันทีที่เราเริ่มเกิด เราก็เริ่มแก่แล้ว ชราทุกข์เริ่มเกิดตั้งแต่ตอนนั้น และค่อยๆ เป็นมากขึ้นเรื่อยๆ เซลล์ในร่างกายเริ่มแก่ตัวไปเรื่อยๆ แต่เพราะความแก่ในวัยเด็ก เกิดขึ้นพร้อม กับความเจริญเติบโต เราจึงไม่ได้มองว่าเราแก่ขึ้น แต่มองว่าเรากำลังโตขึ้น เป็นผู้ใหญ่มากขึ้น ซึ่งถ้าหาก มองให้ดีเราก็จะพบว่า ในขณะที่เรากำลังโตขึ้นนั้น อายุของเราก็เพิ่มขึ้นและนั่นก็หมายถึงเราแก่ขึ้นเรื่อยๆ แม้ความตายก็เป็นที่มาแห่งความทุกข์ ด้วยเหตุที่ว่าเป็นภาวะที่ทุกชีวิตไม่ปรารถนา และ หลายครั้งที่หลายคนต้องทุกข์ยามเมื่อนึกถึงความตาย เพราะวิตกกังวลถึงคติในเบื้องหน้าบ้าง เพราะระลึกถึง คนอันเป็นที่รักที่อยู่เบื้องหลังบ้าง เพราะยังไม่อยากตายบ้าง ดังนั้นคนส่วนใหญ่จึงมักปฏิเสธเรื่องความตาย และพยายามลืมเรื่องความตายไปจากวิถีชีวิตประจำวัน ซึ่งในความเป็นจริงแล้วความตายก็ยืนอยู่ เบื้องหน้าเรา และใกล้ๆ ตัวเรา หากพิจารณาให้ดีนักศึกษาก็จะพบว่า ชีวิตของมนุษย์สั้นเพียงแค่ลมหายใจ เข้าออกเท่านั้น หากหายใจเข้าไม่หายใจออกก็ต้องตาย หายใจออก ไม่หายใจเข้าก็ต้องตาย ถ้ายิ่งไม่หายใจเข้า และออกพร้อมกันก็ต้องตายแน่นอน ความทุกข์ประจำนี้ ย่อมติดตามทุกๆ ชีวิตไปตลอดเวลาที่ยังต้องเวียนว่ายตายเกิดอยู่ใน สังสารวัฏ เป็นสิ่งที่สรรพสัตว์ทั้งหลายยังไม่อาจล่วงพ้นไปได้ (2) ทุกข์จร เป็นความทุกข์ที่เกิดจากจิตใจหย่อนสมรรถภาพ ไม่อาจทนต่อเหตุการณ์ภายนอกที่มากระทบ ตัวเราได้ ทุกข์จรนี้มีอยู่ 8 ประการ ได้แก่ 1. โสกะ ความโศก ความแห้งใจ ความกระวนกระวาย 2. ปริเทวะ ความคร่ำครวญ พิไรรำพัน 3. ทุกขะ ความเจ็บไข้ได้ป่วย บ ท ที่ 1 กั ม ม ฏ ฐ า น และ วิธี ป ฏิ บั ติ ใน พระไตรปิฎก DOU 11