ธาตุธรรมและความไม่ประมาท : หน้า 86/157

ธาตุธรรม “พระตถาคตเจ้าจะเกิดขึ้นก็ดี หรือว่าพระตถาคตเจ้าจะไม่เกิดขึ้นก็ดี ธาตุธรรมเหล่านี้เขาตั้ง อยู่แล้ว เขามีปรากฏอยู่แล้ว เขาไม่งอนง้อผู้หนึ่งผู้ใด มีปรากฏขึ้นเป็นสัตว์เป็นสังขาร เป็นกำเนิดที่เรียกว่า อัณฑชะ สังเสทชะ โอปปาติกะ ชลาพุชะ กำเนิดทั้ง 4 นี้ ที่เกิดขึ้นก็เพราะอาศัยธาตุธรรมเหล่านั้น ผลิตขึ้น ธาตุธรรมเหล่านั้นผลิตขึ้นเหมือนอะไร ผลิตขึ้นเหมือนติณชาติ พฤกษชาติ ติณชาติ ต้นหญ้า รุกขชาติ ต้นไม้...... พฤกษชาติเหล่านี้ไม่มีธาตุธรรมละก็มีไม่ได้ ต้องอาศัยธาตุธรรมผลิตขึ้น ผลิตขึ้น ก็เป็นสังขาร เป็นสังขารของโลกไป มนุษย์เล่าที่ผลิตขึ้นเป็นมนุษย์นี้ เป็นหญิงเป็นชายปรากฏนี้ ก็อาศัยธาตุธรรมนั่นแหละ ธาตุธรรมนั่นแหละผลิตขึ้น ถ้าไม่มีธาตุธรรมแล้วเป็นไม่ได้ ปรากฏไม่ได้ ถ้าธาตุธรรมผลิตขึ้น เป็นอะไร ก็เป็นสังขาร เป็นปุญญาภิสังขารบ้าง อปุญญาภิสังขารบ้าง อเนญชาภิสังขารบ้าง ที่เป็นปุญญาภิสังขาร สังขารที่งดงามสวยงาม ที่ดี ที่ชอบใจ เจริญใจ ที่เป็นอปุญญาภิสังขาร สังขารที่ไม่งดงาม ที่ไม่ดี ที่ไม่ชอบใจทั้งนั้น อเนญชาภิสังขาร สังขารที่ไม่หวั่นไหว ได้แก่สังขารของอรูปพรหม ในเนวสัญญานา สัญญายตนะ ก็เป็นอเนญชาภิสังขาร หรือได้แก่อสัญญีสัตว์ เมื่อนามติดรูป ได้รูปฌาน 4 เมื่อนามติดรูป อยู่ในพรหมชั้นที่ 11 นั้น นั่นเรียกว่าเป็นอเนญชาภิสังขารเหมือนกัน เป็นสังขาร 3 ปุญญาภิสังขาร อปุญญาภิสังขาร อเนญชาภิสังขาร” ความประมาท - ความไม่ประมาท “ความประมาทน่ะ คือ เผลอไป ความไม่ประมาทน่ะ คือ ความไม่เผลอ ไม่เผลอละ ใจจดใจจ่อ ทีเดียว นั่นอธิศีล อธิจิต อธิปัญญา นี่เรียกว่า ผู้ไม่ประมาท ท่านจึงได้อุปมาไว้ ไม่ประมาท ไม่เผลอด้วยอะไร ไม่ประมาทไม่เผลอในความเสื่อมไปในข้างต้น ในปัจฉิมวาจา ไม่ประมาทไม่เผลอในความเสื่อมไป นึกถึงความเสื่อมอยู่เสมอ ให้เจอความเสื่อมไว้เสมอ นึกหนักเข้าๆ แล้วใจหาย เอ๊ะ...นี่เรามาคนเดียวหรือ เอ๊ะ....นี่เราก็ตายคนเดียว ปุรพชนต้นตระกูลของเราไปไหนหมดล่ะ อ้าว....ตายหมด เราล่ะ ก็ตายแบบเดียวกัน ตกใจละคราวนี้ ทำชั่วก็เลิกละทันที รีบทำความดีโดยกะทันหันทีเดียว เพราะไปเห็นความเสื่อมเข้า ถ้าไม่เห็นความเสื่อม ละก็ กล้าหาญนัก ทำชั่วก็ได้ ด่าว่าผู้หลักผู้ใหญ่ได้ตามชอบใจ ถ้าเห็นความเสื่อมเข้าแล้ว กราบผู้ใหญ่ ปลกๆ ๆ ทีเดียว เพราะเหตุอะไรล่ะ เพราะเห็นความเสื่อมเข้า มันไม่ประมาท ถ้าว่าประมาทเข้า ก็ไปอีก เรื่องหนึ่ง เพราะฉะนั้นสำคัญนักความไม่ประมาท” จากพระธรรมเทศนาเรื่อง “ธรรมนิยามสูตร” วันที่ 31 มกราคม 2497 *จากพระธรรมเทศนาเรื่อง “ปัจฉิมวาจา” วันที่ 18 กุมภาพันธ์ 2497 ภาคที่ 1 ประวัติ พระมงคลเทพมุนี (สด จนฺทสโร) DOU 71