ความหมายและพิธีการทอดกฐิน : หน้า 142/169

คำว่ากฐิน ผ้ากฐิน การทอดกฐิน พิธีทอดกฐิน คือ กรอบไม้สําหรับขึงผ้าให้ตึง เพื่อสะดวกแก่การเย็บผ้า ซึ่งเรียกว่า สะดึง คือ ผ้าสำเร็จรูปโดยอาศัยไม้สะดึงขึงผ้าแล้วช่วยกันเย็บ เมื่อสำเร็จเป็นรูปแล้ว ก็ปลดออกจากสะดึง คือ การทอดผ้าซึ่งเย็บจากไม้สะดึง (แม้ปัจจุบันไม่ได้ใช้สะดึงแล้วก็ยังเรียก เหมือนเดิม จึงเป็นความหมายสำหรับพิธีประจำปี) ระยะเวลาในการอนุญาต ให้ทอดกฐินได้ ตามพระวินัยบัญญัติ คือ ตั้งแต่แรม 1 ค่ำ เดือน 11 ถึง ขึ้น 15 ค่ำ เดือน 12 รวมเป็นเวลา 1 เดือน พิธีมาฆบูชา ตรงกับวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 3 เป็นวันที่เรียกว่า จาตุรงคสันนิบาต” แปลว่า การประชุมที่ประกอบ ด้วยองค์ 4 คือ 1. วันนั้นเป็นวันเพ็ญเต็มดวงเสวยมาฆฤกษ์ 2. พระภิกษุสงฆ์1,250 รูป มาประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย 3. พระภิกษุสงฆ์เหล่านั้นล้วนเป็นพระอรหันต์ผู้ได้อภิญญาทั้งสิ้น 4. พระอรหันต์เหล่านั้นเป็นผู้ได้รับการอุปสมบทแบบเอหิภิกขุ คือ ได้รับการบวชจากพระสัมมา สัมพุทธเจ้าโดยตรงทั้งสิ้น และวันเพ็ญมาฆะนี้ เป็นวันที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงปลงอายุสังขาร (ตกลงพระทัยเพื่อจะ ปรินิพพาน) ในพรรษาสุดท้ายของพระพุทธองค์ พุทธศาสนิกชนนิยมทำบุญตักบาตร ไปวัดฟังพระธรรมเทศนา ส่วนทางวัดก็มีการจัดประทีป ธูป เทียน เป็นเครื่องบูชา บางวัดก็เทศน์ตลอดรุ่ง บางวัดก็จุดมาฆประทีปบูชาพระสัมมาสัมพุทธเจ้าอย่างยิ่งใหญ่ และเมื่อถึงเวลาประกอบพิธี พระภิกษุสงฆ์และสามเณรตลอดทั้งพุทธศาสนิกชนต่างเตรียมดอกไม้ ธูป เทียน ไปประชุมพร้อมกันในพระอุโบสถ พุทธศาสนิกชนยืนเบื้องหลังพระภิกษุสงฆ์สามเณร จุดเทียนธูป ประนมมือ กล่าวคำบูชาพระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ และกล่าวถึงกาลกำหนดวันมาฆบูชา ซึ่งพระพุทธองค์ ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์ ฯลฯ ต่อจากนั้นก็เดินเวียนเทียนรอบพระสถูปหรือพระเจดีย์ 3 รอบ เดินด้วยอาการสงบสำรวม ระลึกถึงพระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ ด้วยการสวดบท “อิติปิโส ภะคะวา” จากนั้นพุทธศาสนิกชนก็จะมาประชุมพร้อมกันในพระอุโบสถ หรือศาลาเพื่อฟังธรรม ซึ่งบางวัดอาจจะมีการทำวัตรสวดมนต์ หรือนั่งสมาธิ กฐินขันธกะ, พระวินัย มหาวรรค, มก. เล่ม 7 หน้า 193 * อรรถกถาทีฒนชสูตร, มัชฌิมปัณณาสก์, มก. เล่ม 20 หน้า 485 บ ท ที่ 6 ศ า ส น พิ ธี DOU 133