อธิบายบาลีไวยากรณ์ นามและอัพยยศัพท์ อธิบายบาลีไวยากรณ์ นามและอัพพยศัพท์ หน้า 7
หน้าที่ 7 / 118

สรุปเนื้อหา

ในบทนี้จะอธิบายเกี่ยวกับคำอธิบายทางไวยากรณ์บาลีโดยเน้นไปที่คำและศัพท์ที่มีความหมายพิเศษ เช่น คำที่มีอุปสรรค ‘อติ’ ที่ใช้ในผู้แสดงสถานะเช่น ‘อติปณฺฑิโต’ ซึ่งหมายถึงการยกย่องและเปรียบเทียบ. จะได้ทำความเข้าใจเกี่ยวกับความแตกต่างระหว่างอติวิเสสและการใช้คุณนามในความหมายต่าง ๆ เช่น การใช้ในบริบทของคำว่า 'ดีมาก' หรือ 'ชั่วมาก'.

หัวข้อประเด็น

- อธิบายคำศัพท์บาลี
- ความหมายของอติวิเสส
- การเปรียบเทียบในภาษาไทย
- การใช้คุณนามในบริบทต่าง ๆ
- ตัวอย่างการใช้ศัพท์ในประโยค

ข้อความต้นฉบับในหน้า

ประโยค - อธิบายบาลีไวยากรณ์ นามและอัพยยศัพท์ - หน้าที่ 6 หรือ "กว่า" เพราะมีกำหนด. คำใดมี อติ (ยิ่ง) อุปสัคนำหน้าปกติบ้าง มี ตร หรือ อย อิสสก ปัจจัยต่อท้ายศัพท์ปกติบ้าง เช่นคำว่า อติปณฺฑิโต เป็นบัณฑิตยิ่ง ปณฺฑิตตโร เป็นบัณฑิตกว่า กนิโย น้อยกว่า ปาปิยิสฺสโก เป็นบาปกว่า ดังนี้ เมื่อพบศัพท์ดังกล่าวนั้น หรือศัพท์อื่น ๆ ที่มีรูปเป็นอย่างเดียวกันกับศัพท์เหล่านี้ จึงเข้าใจว่า ศัพท์เหล่านั้นเป็นพวกวิเสส เพราะแปลกจากชั้นปกติสามัญ แต่ไม่ถึง กับเลิศที่สุด. อติวิเสสนั้น ได้แก่คุณนามที่แสดงลักษณะดีหรือชั่วมากที่สุด หรือน้อยที่สุด เช่นดีก็ดีอย่างที่สุด ชั่วก็ชั่วอย่างที่สุด ไม่ใช่ดีหรือชั่ว ธรรมดา หรือยิ่งกว่าสามัญเพียงเล็กน้อย สังเกตตามภาษาไทยว่า "เกิน เปรียบ, ยิ่งนัก, ที่สุด" แนบอยู่กับศัพท์อันแสดงลักษณะนั้น, สังเกต ตามภาษามคธมีอุปสัคและนิบาต คือ อติวิย (เกินเปรียบ) นำหน้า เช่น อติวิยปณฺฑิโต เป็นบัณฑิตเกินเปรียบ เป็นบัณฑิตยิ่งนัก หรือมี ตม. อิฏฐ. ปัจจัยแนบหลัง เช่น ปาปตโม เป็นบาปที่สุด หีนตโม เลว ที่สุด กนิฏโฐ น้อยที่สุด ดำดังว่ามานี้ หรือที่ยังไม่ได้นำมากล่าว แต่มี ลักษณะเช่นนี้ พึงทราบว่าเป็นคุณนามชั้นอติวิเสสทั้งสิ้น อนึ่ง คุณนามที่ใช้เป็นคุณบทของนามนามหลายบท จะใช้คุณนาม เพียงบทเดียวก็ได้ ถ้าเรียงอยู่ใกล้นามนามที่เป็นลิงค์ใด พึงประกอบให้ เหมือนนามนามที่เป็นลิงค์นั้น ตัวอย่าง อญฺญาตโก คหปติ วา คหปตานี วา พ่อเจ้าเรือนก็ดี แม่เจ้าเรือนก็ดี ผู้มิใช่ญาติ (สิกขาบทที่ ๒ นิสสัคคิย) อญฺญาตโก อยู่ใกล้ คหปติ ซึ่งเป็น ปุ๊. แต่เป็นคุณของ คหปตานี ด้วย.
แสดงความคิดเห็นเป็นคนแรก
Login เพื่อแสดงความคิดเห็น

หนังสือที่เกี่ยวข้อง

Load More