การนับสังขยาจำนวนในภาษาบาลี : หน้า 64/118

ประโยค - อธิบายบาลีไวยากรณ์ นามและอัพยยศัพท์ - หน้าที่ 63 สังขยาจำนวนร้อย (สังขยานาม) วิธีนับท่านให้เอาจำนวน ๑๐ คูณจำนวน ๑๐ จึงเป็นจำนวน ๑๐๐ คือ ๑๐๕๑๐ แล้วให้เอาจำนวน นั่นแหลคูณจำนวนที่คูณแล้ว โดยคูณกันเป็นระยะ ๆ เช่น 00 ๑๐x๑๐ เป็น ๑๐๐ , แล้วเอา ๑๐๐x๑๐ เป็น 1,000 เป็นต้น, คำว่า ๑๐ และ ๑,๐๐๐ เป็นต้น ฟังดูคล้าย ๆ จักมีเอกศัพท์ในสังขยาเพื่อบอก จำนวนอยู่ด้วย แต่ที่แท้ไม่ต้องใช้เอกศัพท์เลย เพราะสังขยาจำนวน เต็มล้วน ๆ ที่ไม่มีสังขยาคุณต่ออยู่ข้างหน้าแล้ว เป็นเอกวจนะอย่าง เดียว เช่น สติ สหสฺสํ เป็นต้น ดังที่ได้แสดงมาแล้ว ๆ สังขยาที่เหลือจากจำนวนเต็ม สังขยาที่เหลือจากจำนวนนั้น หมายความว่า นอกจากจำนวนที่ตั้งเดิมแล้ว เป็นสังขยาที่เหลือ หรือเศษ คือสังขยาที่ปรากฏในระหว่าง และเศษนี้จะเป็นสังขยาคุณ ก็ตาม เป็นสังขยานามก็ตาม เรียกว่าเศษทั้งนั้น เช่น ๑๑๐ ตามคำพูด ของเราต้องเรียกว่า ร้อยสิบ แต่ตามภาษาบาลี ท่านคิดจำนวน ๑๐๐ เป็นจำนวนเต็ม จำนวน ๑๐ เป็นจำนวนเศษ และเรียกว่าร้อยยิ่งด้วย สิบ แม้สังขยาจำนวนอื่น ๆ ก็มีนัยเดียวกัน เช่น ๑,๐๐๐-๑๐,๐๐๐- ๑๐๐,๐๐๐ เป็นต้น ก็เรียกจำนวนเต็ม, จำนวนสังขยาที่ปรากฏใน ระหว่างจำนวนเต็ม เรียกว่าเศษ เช่น ๑,๒๒๕ จำนวน ๑,๐๐๐ เป็น จำนวนเต็ม, ๗๐๐ ก็ดี ๒๐ ก็ดี เป็นจำนวนเศษ, เพราะท่าน กำหนดนับเป็นหลัก ๆ และนับตั้งแต่ข้างหลังไปหาข้างหน้า เมื่อเป็น เช่นนี้ เลข ๕ จึงเป็นจำนวนหน่วย เลข ๒ อยู่หลักสิบเท่ากับ ๒๐ เลข ๓ อยู่ที่หลักร้อย เท่ากับ ๓๐๐.