การอธิบายบาลีไวยากรณ์เกี่ยวกับสังขยา : หน้า 52/118

ประโยค - อธิบายบาลีไวยากรณ์ นามและอัพยยศัพท์ - หน้าที่ 51 สังขยา ศัพท์ที่เป็นเครื่องนับนามนาม ชื่อว่าสังขยา เพราะเป็นคำที่ บ่งถึงจำนวนของนามนาม ทางภาษาไทยหรือภาษาของชาติอื่น ๆ นิยมจำนวนเลขของชาตินั้น ๆ เพื่อจะให้รู้จำนวนที่นับโดยแน่นอน คำพูดที่ไม่มีจำนวนเลขเป็นเครื่องนับ จะรู้ไม่ได้ว่าเท่าไร เช่น พูด ถึงคนว่า คนมีจำนวนน้อย ก็ไม่รู้ว่ามีน้อยเท่าไร เมื่อจะพูดว่าคนมี จำนวนมาก ก็ไม่รู้ว่ามากเท่าไรเหมือนกัน เป็นแต่เพียงรู้ได้ว่าน้อย และมากเท่านั้น ที่จะให้รู้แน่นอนว่า คนจำนวนน้อยนั้น คือคน ๑ คน หรือคน ๒ คน และที่ว่ามากนั้นคือจะเป็น ๑๐๐ คน หรือ ๑๐๐๐ คนเป็นต้น ไม่ได้, เป็นแต่ให้รู้เพียงปริมาณเท่านั้น เมื่อมีตัวเลขเข้าควบคุม จึง เป็นเครื่องบ่งให้ชัดว่าจำนวนน้อยเท่านั้นเท่านี้ และจำนวนมากเท่านั้น เท่านี้ได้ ในภาษาบาลีท่านก็นิยมการนับเหมือนกัน จึงมีศัพท์อยู่พวก หนึ่งต่างหายที่เรียกว่าสังขยา และสังขยานั้น แปลว่านับ คือนับ นามนามให้รู้ว่ามีจำนวนเท่าใด ท่านจึงจัดสังขยาไว้เป็น ๒ เรียกว่า ปกติสังขยา ๑ ปูรณสังขยา ๑. ปกติสังขยา ปกติสังขยาสำหรับนับนามนามโดยปกติ เช่น ๑-๒-๓-๔-๕ เป็น ต้น จะนับเว้นในระหว่างก็ได้ เช่น ๑-๓-๕-๒-๕ เป็นต้น ซึ่งตรงกับ คำของภาษาไทยว่า คนผู้หนึ่ง ถือสมุดสองเล่ม ดินสอขาวสามแท่ง ดินสอฝรั่งสี่แท่ง กระดาษห้าแผ่น เดินไป เป็นต้น นี่แสดงว่านับโดย