การอธิบายบาลีไวยากรณ์: นามกิตติ และกริยากิตติ : หน้า 36/121

ประโยค - อธิบายบาลีไวยากรณ์ นามกิตติ และกริยากิตติ - หน้า ที่ 35 ๑. ต้องแปลง อฺุ เป็น อก ในปงฐ้ซง คือ ธาตุทุกตัว ที่นำมาลง อฺุ ปัจจัยจะต้องแปลงเป็น อก เสมอไป ไม่งั้นไว้ว่าเดิม เช่น อุษาสโภ, มาตกิจ เป็นคัน ๒. เฉพาะ ณฺ ธาตุให้แปลงเป็น อานนฺก คือ มีธาตุนั้นตัวเดียวเท่านั้นที่แปลงเป็น อานนฺก เช่น รานนฺกโภ (ผู้ง) เป็น อนา ธาต แล้วแปลงเป็น ชา ลง อฺุ ปัจจัย แล้วแปลง อฺุ เป็น อานนฺก ตั้ง ว่าา นามติ-ดี ชานนก. (ชนะใด) ข้อรู้เหตุดังนั้ ชื่อว่า ผู้รู้ เป็นกติตรูป กตุตสานะ. ๓. ต้นธาตุเป็นราสละให้พฤกษได้ เช่น โภโโก, ภูช โธด ลง อฺุ ปัจจัย แล้วแปลงเป็น อก เพราะ อฺุ ให้ พฤกษ์ อ ที่ ฯเป็น โอ ตั้ง ว่า วาจูติ-ดี โภโโก. (ชนใด) ย่อมมีโภค เหตุนี้นั้ (ชนณั้) ชื่อว่า ผู้บริโภค. เป็นกติตรูป กตุตสานะ. ๔. ต้นธาตุเป็นทผะหรือมีตัวสะกด ห้ามมีให้พฤกษี เช่น ยางโก ยาย โก, ยาย โธ, ลง อฺุ ปัจจัย แล้วแปลงเป็น อก ไม่ต้องพฤกษี ตั้ง ว่า ยาติ- ยายโก. (ชนใด) ย่อมขอ เหตุนี้นั้ ชื่อว่า ผู้ขอ. รญฺโก รญฺ ธาตุ ลง อฺุ ปัจจัย แล้วแปลงเป็น อก ไม่ต้องพฤกษี ตั้ง ว่า รญฺติ-ดี รญฺโก. (ชนใด) ย่อมรักษา เหตุนี้นั้ ชื่อว่า พร๊กฺษมฺ. 2 นี้เป็นกติตรูป กตุตสานะ. ๕. ธาตุมี อา อยู่เบื้องหลัง ลง อ ปัจจัยหลังธาตุ เช่น ปายโก ทายโก เป็นต้น. ปายโก ป ธาตุ ลง อฺุ แล้วแปลงเป็น