ข้อความต้นฉบับในหน้า
ประโยค - อธิบายบาลีไว้อย่างน่าคิด และกิริยากิต - หน้าที่ 58
เท่านั้น ทังจะแป้ตามูมติวิภัคติหรือวิภัทติเดือน - ๆ ก็ไม่ duplicate
สิ้น จึงนับว่าเป็นพวกพยัปัจจัย คือแป้ตามูมติเดมิไม่ได้
และไม่มีการตั้งวิเคราะห์เหมือนปัจจัยอื่น ๆ คือมือต้องประกอบกับ
ธาตุแล้ว เป็นอันสำเร็จรูปเดียว ตัวปัจจัยเองก็ลงไว้ตามเดิม
ไม่ลดและเปลี่ยนแปลง และมีอนาจาให้เปลี่ยนตัวธาตุได้บ้าง เช่น อ.
กาถวู เพื่อทำ เป็น กร. ธาตุ แปลง กร. เป็น กาลเทว ปัจจัย
แปลงที่สุทธิยบ้าง เช่น อ. คเนดูว เพื่อจะไป เป็น คม. ธาตุ
แปลง ม. สุดธาตุเป็น นู นอกจากนี้ก็อาจไว้ตามรูปเดิม เช่น อ.
อาณดูว เพื่อความรู้ เป็น อน ธาตุ ปานดูว เพื่อจะแยะ เป็น ป บาท
หน้า หา ธาตุ พฤกษ์ธาตุได้บ้าง อ. เนดูว เพื่อจะนำไป เป็น
นิธธ.
ดี ปัจจัย
ปัจจัยนี่ เมื่อลงประกอบกับธาตุแล้ว โยมาคลงรูปเป็น อ้ ไว้
เสมอ ไม่ลดและเปลี่ยนแปลง แต่ที่เปลี่ยนแปลงเป็นอย่างอื่นก็มีบ้าง
และมีอนาจาหน้าที่ จะต้องทำกับตัวธาตุดังนี้ คือ : -
๑. ธาตุลักษณ์ ถบพยัญชนะที่สุทธาธได้.
๒. ธาตุตัวเดียว คงไว้ตามเดิม.
๓. แปลงพยัญชนะที่สุทธาธเป็นอย่างอื่น บ้าง.
๔. เฉพาะ ธาตุ ต้องแปลง อเป็น อี, ปา ธาตุ
แปลง อา เป็น อี