ข้อความต้นฉบับในหน้า
ประโยค - อธิบายบาลีไว vomกับ ถามากิฏิ - หน้าที่ 73
ปัจจัยออกแบบ
ปัจจัยเหล่านี้ ได้แก้ปัจจัยที่มีปรากฏในแบบบาลีไวยกรณี แต่มีปรากฏอยู่ในลักษณะฉบับ เป็นปัจจัยซึ่งมีใช้บ่อย และจัดเป็นหมวดหมู่ไม่ใส่สะคาด เพราะไม่แน่นอน คือบางคราวก็ได้แต่เฉพาะถอดงามตัว และบางคราวก็เป็นได้แต่บางสภาพะ ไม่ทั่วไป ต่อไปนี้จะได้ยามาแสดงไว้ เพื่อผู้ต้องการจะเรียนรู้พิสดาร จะได้ทราบตามความประสงค์ ก็ปัจจัยนั้นทั้งหมดด้วยกัน มีอยู่ ๑๔ ตัว คือ อาริ, อิน, อิก, อุก, ตาย, ตุก, มาร, รุก, เจือ, ถีด, วิริย, ริต, กาท.
๑. อาริ ปัจจัย
ปัจจัยนี้ ใช้ลงในอรรถแห่งสัตว์สรรพ เช่น อ. ว่า ภยาสุภวี เป็น ภย บทหน้า ทิศ ฯ ว่า ความเห็น แบงก ทิศเป็น ทิสสุด แล้ว ลบ อื่นที่ออกเสีย ว่า ภัย ปสุต สีลา-ดี ภยาสุภวี.(ชนใด) ย่อมเห็น ซึ่งภัย โดยปกติ เหตุนี้น (ชนั่น) ชื่อว่า ผู้เห็นภัย โดยปกติ เป็นกัตตรุป กัตสุวรรณ.
๒. อิน ปัจจัย
ปัจจัยนี้ใชลงได้ ๒ สานะ คือ กัตตุสานะ า ภาวสาธนะ ๑ เท่านั้น นอกนี้หาคได้ไม่ เช่น อุ ว่า ชิน, สุปื่น.
ชิน เป็นชิ ธาตุ ในนิวชนะ ลง อิน ปัจจัย ลง อิ ชี เสีย ว่า ชินที-ดี ชิน.(พระผู้มีพระภาคเจ้าใด) ย่อมชนะ เหตุนัน (พระผู้มีพระภาคเจ้าอื่น) ชื่อว่า ผู้ชนะ เป็นกัตตรูป กัตสุวรรณ.