พระอภิธรรมวาริยคุณ : หน้า 59/280

พระอภิธรรมวาริยคุณ (ทัตตวีโว ภิกขุ) ออกเป็น ๔ ประการ คือ ๒.๑) เจตนาเว้นขาดจากการพูดเท็จ (มุสาวาทา เวรมณี) ขณะเดียวกันก็พูดแต่คำจริง รักษาสัจจะ รักษาคำมัน ๒.๒) เจตนาเว้นขาดจากการพูดส่อเสียด (ปิสุดาย วาจาย เวรมณี) คือการพูดที่ทำให้คนแตกกัน ขณะเดียวกันก็มีคำพูดที่ส่งเสริมให้ผู้อื่นมีความรักใคร่สามัคคีกลมเกลียวกัน ๒.๓) เจตนาเว้นขาดจากการพูดคำหยาบ (ผรุสาย วาจาย เวรมณี) ขณะเดียวกันก็พูดแต่คำสุภาพอ่อนหวาน มีเมตตาา พูดให้กำลังใจผู้ฟังอยู่เสมอ ๒.๔) เจตนาเว้นขาดจากการพูดเพื่อเจือ นิหนัก (สัมผัปปปลาย วาจาย เวรมณี) ขณะเดียวกันก็พูดแต่เรื่องที่เป็นประโยชน์ ถูกกาลเทศะ ไม่พูดในทำนองเขาเล่าหรือปล่อยข่าวลือ เพราะนอกจากจะไม่เป็นความจริงแล้ว ยังอาจจะก่อให้เกิดโทษอีกด้วย ๓) กรรมดีทางใจ ได้เกิดความคิดเห็นสุดริดอันเป็นเหตุปัจจัยให้เกิดการพูด และการกระทำที่สุจริต แบ่งออกเป็น ๓ ประการ คือ ๒.๑) ความไม่คิดเพ่งเล็งอยากได้สิ่งของของผู้อื่น (อนิชานา) คือไม่มุ่งได้ ไม่คิดโลภด้วยการแย่งชิงผลประโยชน์