ความลำเอียงและผลกระทบต่อสังคม : หน้า 160/280

เพื่อนของตน เป็นหุ่นส่วนของตน ฯลฯ ความลำเอียงเพราะชอบกัน คือสาเหตุสำคัญของการคอร์รัปชันในสังคมทุกระดับ ๒) ลำเอียงเพราะชั่งกัน (โสษาติ) คือความลำเอียงอันเกิดจากอำนาจความโกรธเคือง ความอารมณ์พยาบาทผูกเวรกัน จึงทำให้บุคคลทำสิ่งที่ไม่เป็นธรรม เช่นทำให้ผู้ที่ควรได้รับผลประโยชน์กลับไม่ได้รับหรือได้รับน้อยกว่าที่ควร หรือทำให้ผู้นั้นมีความผิดในฐานะมีส่วนเกี่ยวข้องกับผลประโยชน์นั้น เป็นต้น ความลำเอียงเพราะชั่งกัน คือสาเหตุแห่งการกลั่นแกล้งกันในสังคม ๓) ลำเอียงเพราะเขลา (โมหาดิติ) คือ ความลำเอียงอันเกิดจากความโง่เขลาเบาปัญญา ทำให้บุคคลทำสิ่งที่ไร้ความเป็นธรรม ด้วยความโง่เขลาเบาปัญญา ความรู้เท่าไม่ถึงการณ์ หรือความใจเขลบ ยิ่งถ้าความโง่เขลาเข้าไปผสมกับความลำเอียงอีก ๓ ประเภท ก็ยิ่งทำให้ดีมีแห่งความไม่เป็นธรรมทวีสูงขึ้นอีกหลายเท่า ซึ่งจะมีผลให้ผู้ที่ควรได้รับประโยชน์ กลับไม่ได้รับหรือได้รับน้อยกว่าที่ควร หรือมิเช่นนั้นก็ทำให้ผู้ที่ไม่ควรได้รับผลประโยชน์เลย กลับได้รับเต็มที่ หรือมิเช่นนั้นก็ทำให้ผู้ที่ควรจะได้รับโทษทัณฑ์กลับไม่ต้องรับ ส่วนผู้ที่ไม่ควรจะต้องได้รับโทษทัณฑ์ก็กลับต้องรับ เป็นต้น ความลำเอียงเพราะความเขลาอ่อนทำให้กฎเกณฑ์ และกฎหมายของบ้านเมืองขาดความศักดิ์สิทธิ์ สังคมก็จะสะเสิรสาย เพราะจำนวนมิฉา-