ความสำราญภายในใจและการเห็นด้วยทิพย์จัญญุ : หน้า 137/280

พระภาวนาวิริญคุณ (ทัตติไว ภิกขุ) ความสำราญโพลงของใจจะสามารถส่องให้เห็นความไม่แน่นอนของโลก ตลอดจนความเป็นไปของชีวิตตามความเป็นจริงได้ ลึกลงไปในระดับหนึ่ง ซึ่งตาเนื้อ (มังสังกู) มองไม่เห็น การเห็นเช่นนี้เป็นการเห็นด้วยตาของทิพย์ (ทิพยจัญญุ) อาจจัดว่าเป็นการเห็นด้วยใจดี การเห็นด้วยทิพย์จัญญุเช่นนี้ จะทำให้คนเราพัฒนาศีล โอวาทบปะ คือความอายต่อการทำความชั่วความบาปและความกลัวต่อบาปมากขึ้น ขณะเดียวกันก็เกิดปัญสาสอนตนเองให้รู้จักระวังตัวไม่ให้ทำชั่ว ให้เลือกทำแต่ความดี ใจจะสะอาดสว่างอย่างต่อเนื่องยิ่งขึ้นทั้งวันทั้งคืน ก็สังเกตไม่ได้ช่องกำริบออกฤทธิ์เลย ท่านองเดียวกับหญิงที่ถูกหินทับย่ำงอมไม่ได้ นี่คือความหมายที่ว่าบุญคลสัมฤทธิ์สบายก็เสด็จได้ ๙ เข้าใจว่าผู้ใดสะอาดอย่างสมบูรณ์ย่อมสามารถรู้แจ้งเห็นแจ้งโลกนี้โลกหน้าได้ การปฏิบัติศีล สมาธิ ปัญญา จนกระทั่งใจหยุดนิ่งสนิทอย่างลำลวย (บรรพชีมิอโอกาสปฏิบัติได้ผลมากว่าคุณสู่ เพราะไม่ต้องกังวลด้วยเรื่องการทำมากิน) ความสำราญที่กลางใจจะเกิดขึ้นอย่างถาวร ถึงขั้นอ่อนให้เห็นความเป็นไปของโลกนี้โลกหน้าได้ตรงตามเป็นจริง คือสังยิ่งกว่าตะวันเที่ยงหลายหมื่นหลายแสนเท่า ประสบ แนวคิดในการปฏิบุปมนุษย์ 137