ทานและจิตใจที่ไม่ตระหนี่ : หน้า 24/236

ทาน...ก้าน...รถแห่ง... ผูให้ได้มีจิตใจชนะความตระหนี่ คือ ความตระหนี่ไม่สามารถครองำได้ มีการสั่งสมารให้ทานสามีอยู่เสมอ จนมีคุณธรรมนี้ ติดตัว ท่านเรียกผู้รับนั้นว่า ทานดี แปลว่าผู้เป็นใหญ่ในทาน กล่าวคือเป็นผู้จิตใจที่ไม่ถูกความตระหนี่ครอบงำ เป็นอิสระในทานนั้น ไม่ตกเป็นทาส หรือสาหราญของความตระหนี่ แต่เป็นใหญ่ในทานนั้นสำเสมอทุกเวลา ทานสามี มีอันสงส่องอย่างยิ่ง เพราะผู้ให้สามารถยกใจของตนเองให้สูงกว่าทานนั้น ดังเรื่องของ “ชาย ตัดฟืน” ผู้ได้อาหารที่ประมาณดีปลิดมาด้วยความยากลำบาก แต่เขาสามารถจัดความตระหนี่ออกจากใจได้ ถวายทานนั้นแต่พระปัจเจกพุทธเจ้า จึงได้ รับผลบุญทันตาเห็น ดังเรื่องต่อไปนี้ ชาย ตัดฟืน (๑) ในครั้งอดีตกาล มีเศรษฐีคนหนึ่ง ชื่อคนเศรษฐี ทราบ ว่าเป็นสมบัติอยู่ในสุกูลเป็นอันมาก เขาเห็นทรัพย์ที่บรรพบุรุษสั่งสอน ไว้เหล่านั้น เมื่อดายแล้วก็เอาติดตัวไปไม่ได้ คนที่แสดงหาทรัพย์ไว้ เป็นจำนวนมาก แล้วนิติตัวไปไม่ได้ ได้ชื่อว่าไม่ฉลาดเลย เศรษฐี จึงคิดใหม่ว่า เมื่อำนิติตัวไปไม่ได้ ควรนำมาใช้ให้หมด เมื่อคิดเช่น (๑) เรื่องสุขามเสนธ ธรรมบท ขุททกนิกาย พระสูตรและอรรถวชกถาแปล ฉบับมหามกุฎ เล่ม ๒ หน้า ১২๖