การเจริญเมตตาและการบรรเทาความโกรธ : หน้า 48/149

คนบางคนไม่มีความเรียบร้อยแม้เพียงอย่างเดียวในมารยาททั้ง 3 อย่าง แม้คน เช่นนั้นก็ยังไม่เป็นสิ่งเหลือวิสัยให้ผู้เจริญเมตตายกเอาความกรุณาขึ้นมาในใจแล้วทำความเข้าใจ ว่าคนเช่นนี้ถึงแม้เขาจะเที่ยวขวางหูขวางตาคนอื่นเขาไปทั่ว ก็แต่ในปัจจุบันนี้เท่านั้น อีกไม่ช้า ไม่นาน เมื่อเขาละโลกไป ก็จะต้องไปบังเกิดในมหานรก 8 ขุม และในอุสสทนรก (นรกขุมบริวาร) อย่างแน่นอน เพราะอาศัยความกรุณาแม้เพียงเท่านี้ ความอาฆาตเคียดแค้นก็สามารถสงบไปได้ คนบางคนมีมารยาทสงบเรียบร้อยครบทั้ง 3 อย่าง สำหรับคนเช่นนี้ ผู้เจริญเมตตา มีความชอบใจมารยาทอย่างไหน ให้เลือกระลึกเอามารยาทอย่างนั้นตามความชอบใจเพราะ การเจริญเมตตาแก่คนเช่นนี้สามารถทำได้โดยง่าย 3) บรรเทาความโกรธด้วยการพร่ำสอนตนเอง แม้ว่าผู้เจริญเมตตาจะพยายามบรรเทาความโกรธความอาฆาตเคียดแค้นด้วย อุบายดังกล่าวข้างต้น แต่ความเคียดแค้นก็ยังคงมีอยู่ ขอให้ใช้วิธีใหม่โดยการพร่ำสอนตนเอง ด้วยวิธีการดังต่อไปนี้ 1. คนที่เป็นศัตรูก่อทุกข์ให้แก่เราได้เฉพาะร่างกายเท่านั้น แล้วทำไมเรายังจะหอบ เอาความทุกข์นั้นเข้ามาไว้ในจิตใจของเราอีก ซึ่งไม่ใช่วิสัยของคนที่เป็นศัตรูจะพึงทำให้ได้ 2. หมู่ญาติอันเป็นที่รักทั้งหลาย ทั้ง ๆ ที่ท่านเหล่านั้นมีใบหน้าชุ่มไปด้วยน้ำตา เราก็ยังอุตส่าห์ละทิ้งมาได้ แล้วทำไมจะละความโกรธอันเป็นตัวทำความพินาศอย่างใหญ่หลวงให้ เราเสียไม่ได้เล่า 3. เราอุตส่าห์รักษาศีลอย่างใดไว้แต่ก็ยังพะนอเอาความโกรธอันเป็นเครื่องตัดรากศีล เหล่านั้นไว้อีก ใครเล่าที่จะโง่เขลาเบาปัญญาเหมือนเรา 4. เรามัวแต่โกรธว่า คนที่เป็นศัตรูได้กระทำความผิดอันใหญ่หลวงแก่เรา แต่ทำไม จึงยังปรารถนาจะทำความผิดเช่นนั้นด้วยตัวเองเสียเล่า 5. ก็ในเมื่อศัตรูมีความปรารถนาเป็นอย่างยิ่งที่จะให้ความโกรธนั้นเกิดขึ้นแก่เรา จึงได้ทำสิ่งไม่น่าพอใจยั่วยุเรา เหตุใดเราจึงจะทำความปรารถนานั้นของเขาให้สำเร็จเสียเอง ด้วยการยอมให้ความโกรธนั้นเกิดขึ้นเล่า 6. เมื่อเราโกรธขึ้นมาแล้ว เราจะได้ก่อทุกข์แก่คนอื่นผู้ทำความผิดให้แก่เราหรือไม่ ก็ตาม แต่เป็นที่แน่นอนว่าเรานั้นได้เบียดเบียนตัวเราเองด้วยทุกข์ คือ ความโกรธอยู่ในขณะนี้ พ ร ห ม วิ ห า ร 4 DOU 39