การเจริญมุทิตาและการพัฒนาจิต : หน้า 79/149

ถ้าหากว่าสหายที่รักยิ่งของผู้ปฏิบัติ เมื่อก่อนเขาเป็นคนมีความสมบูรณ์พูนสุข แต่ ตอนนี้เขากลายเป็นคนตกทุกข์ได้ยาก ก็ควรนึกถึงความสุขที่เขาได้รับในอดีต แล้วยึดเอา ความสุข ที่เขาได้รับในอดีตเป็นอารมณ์ในการทำมุทิตาให้เกิดขึ้น โดยพิจารณาว่า คนผู้นี้เมื่อครั้ง ในอดีตเขาเป็นคนมีทรัพย์มากมีบริวารมากเป็นคนสนุกสนานร่าเริงอยู่เสมอ ดังนี้แล้วเจริญมุทิตา ให้เป็นไปในเขาคนนั้น แม้อาการในอนาคตก็ควรยกขึ้นมาพิจารณาว่า ต่อไปในภายภาคหน้า เขาจะได้สมบัติเล่านั้นกลับคืนมาอีกครั้ง เขาจะได้บริโภคใช้สอยทรัพย์สมบัติอย่างมีความสุข เป็นแน่ แล้วเจริญมุทิตาไปยังบุคคลผู้นั้น 3. คนที่ควรเจริญมุทิตาเป็นอันดับต่อไป เมื่อได้เจริญมุทิตาไปยังบุคคลที่รักดังที่กล่าวมาแล้ว ถัดจากนั้นให้เจริญไปยังบุคคล ตามลำดับดังนี้ คือ คนที่เป็นกลาง ๆ และคนคู่เวร มีวิธีปฏิบัติดังนี้ เมื่อได้เจริญมุทิตาให้เกิดมีในเพื่อนที่รักมากหรือสหายนักเลงแล้ว จึงทำให้คล่องแคล่ว ให้อ่อนนิ่มนวลควรแก่การงานเสียก่อน แล้วจึงเจริญมุทิตาไปยังคนที่รัก ครั้นคล่องแคล่ว เชี่ยวชาญดีแล้วจึงเจริญมุทิตาไปในคนที่เป็นกลาง ๆ เมื่อทำกัมมัฏฐานในคนเป็นกลาง ๆ ได้ คล่องแคล่วเชี่ยวชาญอ่อนนุ่มนวลควรแก่การงานดีแล้วถัดจากนั้นจึงเจริญไปในคนที่เป็นคู่เวร ถ้าหากว่าในขณะเจริญมุทิตาไปในคนคู่เวร ความโกรธแค้นได้เกิดขึ้น ก็ให้พยายาม บรรเทาความโกรธแค้นนั้นด้วยวิธีการเช่นเดียวกับที่แสดงไว้แล้วในเมตตาภาวนาความโกรธแค้น ก็จะสงบระงับไป 2.7.2 การเจริญมุทิตาให้ถึงสีมสัมเภท ต่อจากนั้นให้ทำมุทิตาให้เป็นสีมส้มเภท คือทำจิตให้เสมอกันในบุคคลทั้ง 4 จำพวก คือ คนที่รักมาก คนเป็นกลาง ๆ คนคู่เวร และตนเอง ในการเจริญมุทิตาภาวนา เมื่อได้เพียรทำภาวนาให้มากเข้าๆ ในที่สุดก็จะบรรลุถึง อัปปนาฌาน แล้วทำฌานนั้นให้ก้าวหน้าทีละขั้นตามลำดับ ในที่สุดก็จะบรรลุถึงฌาน 3 ใน ระบบฌาน 4 และฌาน 4 ในระบบฌาน 5 โดยทำนองกับที่กล่าวมาแล้วในเมตตาภาวนา ทุกประการ 1 อภิธรรม วิภังค์, มก. เล่ม 78 ข้อ 746 หน้า 444. 70 DOU สมาธิ 7 : ส ม า ก ม ม ฏ ฐ า น 4 0 วิธี