พระหฤทัยแห่งความอดทนในชาดก : หน้า 51/149

พระหฤทัยให้โกรธเคืองแม้ในศัตรูทั้งหลายผู้พยายามประหัตประหารพระองค์อยู่ในชาตินั้น ๆ มี เรื่องปรากฏอยู่หลายประการคือ เรื่องพระเจ้าสีลวะ ในสีลวชาดก พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นพระเจ้าแผ่นดินทรงพระนามว่า พระเจ้า สีลวะอำมาตย์ผู้ใจบาปหยาบช้าได้ลอบล่วงประเวณีกับพระอัครมเหสีของพระองค์ แล้วไปเชื้อเชิญ เอาพระราชาผู้เป็นปฏิปักษ์มายึดเอาพระราชสมบัติ ในที่อันมีอาณาบริเวณถึงสามร้อยโยชน์ พระองค์ก็ไม่ได้ทรงอนุญาตให้หมู่อำมาตย์ผู้จงรักภักดีลุกขึ้นจับอาวุธเข้าต่อต้าน ต่อมา พระองค์พร้อมด้วยหมู่อำมาตย์หนึ่งพันได้ถูกนำไปฝังทั้งเป็นลึกแค่พระศอที่ป่าช้าผีดิบ พระองค์ ก็ไม่ได้ทรงเสียพระราชหฤทัยแม้แต่น้อย อาศัยพวกสุนัขจิ้งจอกที่พากันมาคุ้ยกินซากศพได้ขุดคุ้ย ดินออก พระองค์ทรงใช้สติปัญญาและความเพียร ทั้งด้วยกำลังแห่งพระพาหา ทรงตะกายออกจาก หลุมจึงทรงรอดชีวิตได้และด้วยอานุภาพของเทวดาที่ช่วยให้พระองค์เสด็จขึ้นไปยังพระราชนิเวศน์ ของพระองค์ ทรงเห็นพระราชาผู้เป็นศัตรูบรรทมอยู่บนพระแท่นบรรทม พระองค์ก็มิได้ทรง พิโรธแต่อย่างใดกลับทรงปรับความเข้าพระทัยต่อกันและกันแล้วทรงตั้งพระราชาผู้นั้นไว้ในฐานะ แห่งสหาย และได้ตรัสสุภาษิตว่า บุรุษผู้เป็นบัณฑิต พึงหวังอยู่ร่ำไป ไม่พึงเบื่อหน่าย เราประจักษ์ ด้วยตนเอง ว่าปรารถนาอย่างใด ก็ได้เป็นอย่างนั้นแล้ว เรื่องขันติวาทีดาบส ในเรื่องขันติวาทีชาดก พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นขันติวาที่ดาบส เมื่อพระราชา ทรงพระนามว่าพระเจ้ากลา ได้ตะคอกถามว่า “สมณะ ท่านนับถือวาทะอะไร” ท่านตอบว่า “อาตมานับถือขันติวาทะ คือ นับถือความอดทน” พระราชาจึงทรงรับสั่งให้เฆี่ยนพระโพธิสัตว์ด้วย หวายทั้งหนามเป็นการพิสูจน์ จนในที่สุดถึงขั้นตัดมือและเท้าเสีย พระโพธิสัตว์ก็ไม่ได้มีความ โกรธเคืองเลยแม้แต่น้อย 1 2 มหาสีลวกชาดก ขุททกนิกาย ชาดก, มก. เล่ม 56 ข้อ 51 หน้า 60. ขันติวาทชาดก ขุททกนิกาย วิมานวัตถุ, มก. เล่ม 48 หน้า 457. 42 DOU ส ม า ชิ 7 : ส ม ถ ก ม ม ฏ ฐ า น 40 วิธี