การภาวนาและการเจริญกรุณา : หน้า 71/149

ด้วยการภาวนาอย่างนี้ผู้ปฏิบัติจงพยายามภาวนาโดยส่งจิตอันประกอบด้วยกรุณาไป พร้อมกับบทภาวนานั้น ๆ ทำซ้ำแล้วซ้ำเล่าจนความกรุณาเกิดขึ้นในใจอย่างเด่นชัด จนสำเร็จถึง ขั้นอัปปนาสมาธิในที่สุด ทำนองเดียวกับเมตตาภาวนาที่กล่าวมาแล้วในตอนต้น ในกรณีที่ผู้ปฏิบัติไม่ได้พบเห็นคนเข็ญใจได้ทุกข์ดังที่กล่าวมาแล้วนั้นมาเป็นอารมณ์ ก็ให้เจริญกรุณาไปแม้ในบุคคลผู้มีความสุขแต่ยังชอบทำ ของกัมมัฏฐานเป็นอันดับแรก บาปกรรมอยู่ โดยยกขึ้นมาเปรียบเทียบกับคนที่กำลังจะถูกประหารชีวิต พิจารณาว่า ลงแส้ครั้งละ เจ้าหน้าที่จับโจรพร้อมของกลางได้แล้ว เมื่อมีคำสั่งให้ประหารชีวิตจึงมัดโจรนั้นแล้ว รั้งละ 4 เส้น จนถึงร้อยครั้ง แล้วนำไปสู่ที่ประหารขณะนั้นคนทั้งหลายเห็นแล้วพากันให้ของ เคี้ยวบ้าง อาหารอย่างอื่นบ้าง ให้ดอกไม้ของหอมเครื่องได้ทาและหมากพลูบุหรี่บ้างแก่โจรนั้น แม้ โจรนั้นจะเคี้ยวกินอยู่บริโภคใช้สอยสิ่งของเหล่านั้นอยู่ ดูคล้ายๆ คนกำลังมีความสุขที่เพียบพร้อม ไปด้วยโภคทรัพย์สมบัติ แต่ไม่มีใครเลยที่จะรู้สึกว่า โจรนี้มีความสุขมีโภคทรัพย์มาก มีแต่ ความกรุณาสงสารเขาแต่อย่างเดียว ด้วยรู้ว่า เจ้าโจรนี้จะต้องตายในไม่ช้าแล้ว เพราะเขาใกล้ ความตายเข้าไปทุกๆ ย่างก้าวที่เขาก้าวไปสู่ที่ประหาร แม้ผู้ปฏิบัติก็เช่นเดียวกัน จึงส่งกรุณาจิตไปยังคนที่มีความสุขแต่เป็นผู้ที่ชอบ ทำบาปทำกรรมอย่างนี้ว่า คนผู้นี้ถึงแม้ขณะนี้เขาจะมีความสุขเพียบพร้อมไปด้วยโภคทรัพย์สมบัติ ก็ตาม แต่เขาจะต้องได้เสวยความทุกข์กายทุกข์ใจอย่างแสนสาหัสในอบายภูมิทั้งหลายเห ยเพราะเหตุ ที่เขาไม่ได้สร้างบุญกุศลด้วยกาย วาจา ใจ ไว้เลยแม้แต่อย่างเดียว เป็นอันว่า คนที่ควรเจริญภาวนาเป็นอันดับแรกนั้นมี 2 จำพวก คือ คนเข็ญใจได้ทุกข์ และคนที่มั่งมีศรีสุขแต่ชอบทำบาปกรรม 4. คนที่ควรเจริญกรุณาอันดับต่อไป เมื่อผู้ปฏิบัติได้เจริญกรุณาไปในบุคคลจำพวกแรกแล้วต่อจากนั้นพึงเจริญภาวนาไปใน บุคคลตามลำดับดังนี้คือ คนที่รัก ถัดจากนั้น คนเป็นกลาง ๆ สุดท้ายคือ คนที่เป็นศัตรูหรือ คู่เวรกัน ในการปฏิบัติ ผู้ปฏิบัติพึงยกเอาแต่ส่วนที่เป็นความทุกข์ของคนที่เรารักซึ่งปรากฏให้ เห็นในปัจจุบันหรือที่จะเกิดขึ้นแก่เขาในชาติต่อ ๆ ไป แล้วจึงเจริญกรุณาให้เป็นไปในคนที่เรารัก ต่อจากนั้นจึงเลือกยกเอาส่วนที่เป็นความทุกข์ของคนที่เป็นกลางๆ ที่เห็นอยู่ในปัจจุบันหรือที่ จะเกิดขึ้นในชาติต่อ ๆ ไป แล้วจึงเจริญกรุณาไปในคนที่เป็นกลาง ๆ ต่อจากนั้นจึงเลือกยกเอา 62 DOU ส ม า ชิ 7 : ส ม ถ ก ม ม ฏ ฐ า น 40 วิธี