อาหารเรปฏิกูลสัญญาและอานิสงส์ : หน้า 116/149

ผลมาก มีอานิสงส์มาก หยั่งลงสู่อมตะ มีอมตะเป็นที่สุด” อาหาเรปฏิกูลสัญญาเป็นกัมมัฏฐานที่มีความละเอียดลึกซึ้งเป็นอารมณ์ที่ต้องใช้ปัญญา ในการพิจารณา ดังนั้น กัมมัฏฐานจึงเหมาะสำหรับคนที่เป็นพุทธิจริต รู้จักคิดวิเคราะห์ถึง ความเป็นจริงของสรรพสิ่ง 4.2 ความหมายของอาหารเรปฏิกูลสัญญา คำว่า อาหาร หมายถึง สิ่งที่นำผลมาให้แก่ตน เป็นคำบ่งถึงการดำรงชีพของสัตว์ทั้งหลาย พระพุทธองค์ได้ทรงตรัสไว้ว่า “ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย อาหาร4 อย่างเหล่านี้เพื่อความตั้งอยู่แห่งเหล่าสัตว์ที่เกิดแล้วบ้าง เพื่อความอนุเคราะห์เหล่าสัตว์ที่แสวงหาภพที่เกิดบ้าง อาหาร 4 อย่าง เป็นไฉน อาหาร 4 อย่าง คือ กวฬิงการาหาร อันหยาบหรือละเอียดเป็นที่ 1 ผัสสาหารเป็นที่ 2 มโนสัญเจตนาหารเป็นที่ 3 วิญญาณาหารเป็นที่ 4” จะเห็นได้ว่าอาหารที่เป็นไปเพื่อการตั้งอยู่แห่งสัตว์พระพุทธองค์ตรัสว่ามีอยู่ 4 อย่างคือ 1. กวฬิงการาหาร อาหาร คือ คำข้าว ได้แก่ อาหารที่เราบริโภคทุกมื้อทุกวันนั้นเอง เป็นปัจจัยหล่อเลี้ยงร่างกายไว้ 2. ผัสสาหาร อาหาร คือ ผัสสะหรือสัมผัสต่าง ๆ ที่กระทบอายตนะ 6 เป็นปัจจัย หล่อเลี้ยงนาม คือ ทำให้เกิดสุขเวทนา ทุกขเวทนา หรืออุเบกขาเวทนา 3. มโนสัญเจตนาหาร อาหาร คือ มโนสัญเจตนา หรืออาหาร คือ ความนึกคิดทางใจ เป็นเหตุให้ทำ พูด คิด เป็นปัจจัยหล่อเลี้ยงกรรม 4. วิญญาณาหาร อาหาร คือ วิญญาณ หรือวิญญาณเป็นอาหารเป็นปัจจัยหล่อเลี้ยงให้ เกิดนามรูป ปฏิกูลสัญญา หมายถึง การกำหนดหมายว่าเป็นสิ่งปฏิกูล 1 อังคุตตรนิกาย ทสกนิบาต, มก. เล่ม 38 ข้อ 56 หน้า 185. 2 มัชฌิมนิกาย มูลปัณณาสก์, มก. เล่ม 19 ข้อ 446 หน้า 176. อ า ห าเรปฏิกูลสัญญา DOU 107