การเจริญกรุณาในพระพุทธศาสนา : หน้า 70/149

ก็ทำนองเดียวกัน เพราะเหตุนั้น จึงห้ามไม่ให้เจริญกรุณาไปเป็นอันดับแรกในบุคคล 5 จำพวก ดังที่กล่าวมาข้างต้น ส่วนเพศตรงข้ามกับคนที่ตายแล้ว ไม่ควรนำมาเป็นอารมณ์ในการเจริญกรุณา กัมมัฏฐาน ด้วยเหตุผลดังที่แสดงไว้แล้วในเมตตาภาวนา 3. คนที่ควรเจริญกรุณาอันดับแรก พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ตรัสแสดงไว้เป็นแนวทางในการเจริญกรุณาภาวนาไว้ว่า ภิกษุผู้ประกอบด้วยกรุณาย่อมแผ่กรุณาจิตไปทางทิศหนึ่งอยู่นั้นคือ ทำอย่างไร ภิกษุผู้ประกอบด้วยกรุณา ย่อมแผ่เมตตาไปยังสัตว์ทั้งปวงทุกๆ จำพวก เหมือนอย่างที่ได้เห็นคนอื่น ซึ่งเข็ญใจได้ทุกข์ ประกอบด้วย บาปกรรมทำชั่วคนหนึ่งแล้วจึงเกิดความกรุณาขึ้นฉะนั้น ดังนั้นผู้ปฏิบัติเมื่อเห็นใครก็ตามที่เป็นคนน่าสงสารได้ประสบกับความทุกข์ยาก ลำบาก เป็นคนเข็ญใจตกทุกข์ได้ยากประกอบกรรมทุจริต เป็นคนกำพร้าขาดแคลนอาหารต้อง เที่ยวขอทานเลี้ยงชีพนั่งอยู่ในโรงพักคนอนาถามีหมู่หนอนไต่ออกมาจากแผลที่มือและเท้าส่งเสียง ร้องไห้คร่ำครวญพร่ำพิไรรำพันอยู่อย่างน่าเวทนา เมื่อเห็นอย่างนั้น จึงยังกรุณาจิตให้เป็นไปใน คนเช่นนั้นเป็นอันดับแรก ด้วยบทภาวนาว่า กิจจ์ วตาย สตฺโต อาปนฺโน, อปเปว นาม อิมมหา ทุกฺขา มุจฺเจยฺย สัตว์ผู้นี้ประสบความลำบากแท้หนอ ขอจงพ้นจากทุกข์นี้เสียเถิดหนา อีกบทหนึ่งว่า อยู๋ สตฺโต ทุกฺขา มุจฺจนฺตุ ขอสัตว์ผู้นี้จงพ้นจากทุกข์เสียเถิด สำหรับตั้งแต่ 2 คนขึ้นไปภาวนาว่า สพฺเพ สตฺตา ทุกฺขา มุจฺจนฺตุ ขอสัตว์ทั้งหลายจงพ้นจากทุกข์เสียเถิด 1 พระอภิธรรม วิภังค์, มก. เล่ม 78 ข้อ 744 หน้า 443. พ ร ห ม วิ ห า ร 4 DOU 61