อาหาเรปฏิกูลสัญญาและการพัฒนาจิต : หน้า 117/149

อาหาเรปฏิกูลสัญญาคือ การพิจารณาความเป็นปฏิกูลในอาหาร กำหนดหมายว่า อาหารที่บริโภคเป็นสิ่งปฏิกูล ซึ่งอาหารที่พิจารณาก็คือ กวฬิงการาหาร คือ อาหารที่ใช้บริโภค ใช้ดื่ม เคี้ยว ลิ้ม เนื่องจากอาหารทั้ง 4 ล้วนเป็นเหตุให้ได้รับทุกข์ ภัย อุปัทวันตรายต่างๆ เป็นอเนก ประการ ภัยเกิดจากความยินดีในการบริโภคอาหาร โดยเฉพาะกวฬิงการาหารมีภัยมาก หาก พิจารณาด้วยสติปัญญาอันละเอียดสุขุม จะเห็นโทษภัยที่น่ากลัวยิ่ง ถ้าขาดการพิจารณาจะมอง ไม่เห็นโทษเลย ในคัมภีร์อรรถกถา ได้กล่าวถึงโทษที่เกิดจากกวฬิงการาหารไว้ว่า สัตว์ทั้งหลายติดใจในกวฬิงการาหารแล้ว มุ่งความเย็น เป็นต้น เบื้องหน้าเมื่อจะทำ การงานมีเป็นต้นเพื่อต้องการอาหารย่อมประสบทุกข์เป็นอันมาก ก็บางพวกแม้จะบวชในศาสนา นี้แล้ว ก็แสวงหาอาหารด้วยอเนสนกรรม มีเวชกรรม เป็นต้น ย่อมถูกเขาติเตียนในปัจจุบัน แม้ในภพหน้าก็ย่อมเป็นสมณเปรต ตามนัยที่กล่าวไว้ในลักขณสังยุตมีอาทิว่า แม้สังฆาฏิของเธอก็ ถูกไฟไหม้ลุกโชนแล้วเพราะเหตุนี้อันดับแรก ความติดใจในกพฬิการาหาร พึงทราบว่าเป็นภัย เพราะอาหารมีโทษดังนี้ การเจริญอาหาเรปฏิกูลสัญญาจึงเป็นหนทางแห่งการ หลุดพ้นจากความยึดติด และเป็นหนทางแห่งการพัฒนาจิตเพื่อมุ่งสู่อริยภูมิต่อไป 4.3 วิธีการเจริญอาหาเรปฏิกูลสัญญา การพิจารณาความเป็นปฏิกูลในอาหารที่เรารับประทานทุกมื้อนั้น มีวิธีการในการ พิจารณาโดยให้พิจารณาความเป็นปฏิกูลโดยอาการ 10 อย่าง คือ 1. คมนโต พิจารณาความเป็นปฏิกูลในการไปสู่สถานที่ที่มีอาหารว่า โดยปกติอาหาร ไม่ได้เกิดขึ้นในที่อยู่อาศัยของเราเองได้ถ้าเป็นฆราวาสต้องประกอบอาชีพอาบเหงื่อต่างน้ำเพื่อจะ ได้ทรัพย์สินเงินทองมาจับจ่ายใช้สอยซื้ออาหารเลี้ยงชีวิต แม้ว่าในที่อยู่อาศัยอาจมีความสะดวก สบายสะอาดสวยงาม แต่เมื่อต้องเดินทางไป ย่อมได้รับความยุ่งยากนับตั้งแต่การแต่งกาย การเดินทางด้วยเท้า ขึ้นรถ ลงเรือ ได้พบเห็นสิ่งที่ไม่ถูกใจต่างๆ ทั้งสถานที่และผู้คน ได้สัมผัส 1 อเนสนกรรม คือ การแสวงหาเลี้ยงชีพของพระภิกษุที่ไม่สมควร ไม่ชอบ ตามพระธรรมวินัย เช่น ดูหมอ ทํายาขาย เป็นต้น 2 สังยุตตนิกาย นิทานวรรค, มก. เล่ม 26 หน้า 59. 108 DOU ส ม า ชิ 7 : ส ม ถ ก ม ม ฏ ฐ า น 4 0 วิธี