อากาสานัญจายตนฌานและการบรรลุสมาธิ : หน้า 103/149

1. น ชียติ ไม่แก่ 2. น มียติ ไม่ตาย 3. น จวติ ไม่จุติ 4. น อุปฺปชฺชติ ไม่เกิด 5. อปุปสยุห์ ไม่มีใครข่มเหง 6. อโจรคหณีย์ ไม่มีโจรลัก 7. อนิสฺสินํ ไม่มีที่พึ่งอาศัย 8. วิหงุคคมน์ เป็นทางไปของเหล่าวิหค (สัตว์ที่ไปในอากาศเวหา) 9. นิราวรณ์ ไม่มีอะไรกั้น 10. อนนต์ ไม่มีแดนที่สุด เมื่อบริกรรมว่า อากาศไม่มีที่สิ้นสุด โดยไม่พะวงถึงนิมิตของกสิณที่จะเพิก แต่มาใฝ่ใจ ในความว่างเปล่าของอากาสบัญญัติ การใฝ่ใจย่อมทวีกำลังมากขึ้น สติก็จะตั้งมั่นด้วยอุปจารสมาธิ ครั้นสติตั้งมั่นแน่แน่วจนสามารถเพิกปฏิภาคนิมิตแห่งกสิณ ซึ่งเป็นนิมิตกัมมัฏฐาน ที่ติดแนบแน่นใจอยู่นั้นเสียได้โดยเด็ดขาดในเวลาใด อากาสบัญญัติก็ปรากฏขึ้นในเวลานั้น อากาสานัญจายตนฌานก็เกิดขึ้นพร้อมกันในทันทีนั้นด้วยเป็นอันว่าโยคีผู้นั้นถึงซึ่งอัปปนาสมาธิ สำเร็จเป็นอากาสานัญจายตนฌานลาภีบุคคล “อากาสานัญจายตนฌาน” นี้ มีชื่อเรียกได้เป็น 3 อย่าง คือ อรูปฌาน 1 อากาสา นัญจายตนฌาน 1 และปฐมารุปปฌาน 1 ที่เรียกว่า อรูปฌานเพราะว่าปัญจมฌานลาภีบุคคลนี้มิได้สนใจเพ่งปฏิภาคนิมิตที่เป็น รูปเป็นอารมณ์แต่ประการใดเลย เมื่อฌานจิตเกิดขึ้น ฌานจิตนี้ก็ปราศจากรูปเป็นอารมณ์ ดังนั้นจึงเรียกว่า อรูปฌาน ที่เรียกว่า อากาสานัญจายตนฌาน เพราะว่าฌานจิตนี้มีความมั่นคง ตั้งอยู่โดยไม่ หวั่นไหว เกิดขึ้นโดยอาศัยอากาสบัญญัติ ซึ่งไม่ปรากฏเบื้องต้น คือ ความเกิด เบื้องปลาย คือ ความดับ ดังนั้นจึงเรียกว่า อากาสานัญจายตนฌาน ที่เรียกว่า ปฐมารุปปฌาน เพราะว่าภายหลังที่ได้เว้นจากบัญญัติกัมมัฏฐานที่ เกี่ยวกับรูปได้แล้วหรือกล่าวอีกนัยหนึ่งว่าได้ก้าวล่วงอารมณ์ที่เป็นรูปกัมมัฏฐานได้แล้ว และมาถึง ฌานที่มีอารมณ์อันไม่ใช่รูปเป็นอันดับแรก เป็นอันดับที่ 1 จึงได้ชื่อว่า ปฐมารุปปฌาน 94 DOU สมาธิ 7 : ส ม ถ ก ม ม ฏ ฐ า น 4 0 วิธี