เรื่องธรรมปาลกุมารและพญาช้างฉัททันตะ : หน้า 52/149

เรื่องธรรมปาลกุมาร การที่พระโพธิสัตว์เป็นผู้ใหญ่แล้วดำรงอยู่ในเพศบรรพชิตสามารถอดกลั้นได้เหมือน พระเจ้าสีลวะและขันติวาทีดาบสนั้นยังไม่ใช่เรื่องอัศจรรย์ในจุฬธัมมปาลชาดก พระโพธิสัตว์เสวย พระชาติเป็นธรรมบาลกุมาร ทรงเป็นทารกยังนอนแบเบาะอยู่ ถูกพระเจ้ามหาปตาปะผู้เป็น พระบิดารับสั่งให้ตัดมือและเท้าทั้ง 4 ข้าง เหมือนว่าให้ตัดหน่อไม้ในขณะที่พระมารดาทรง คร่ำครวญอยู่ว่า “ข้าแต่พระองค์ผู้สมมติเทพ หากแขนทั้งสองที่ได้ทาแล้วด้วยจันทร์หอมของ พ่อธรรมปาละผู้เป็นรัชทายาทในแผ่นดินนี้ขาดไปเมื่อไหร่ชีวิตของหม่อมฉันก็จะดับด้วยเช่นกัน” แม้ถึงอย่างนั้นพระเจ้ามหาปตาปะก็ยังไม่สาสมพระหฤทัย ทรงรับสั่งอีกว่า “จงตัดศีรษะมันเสีย” ฝ่ายพระโพธิสัตว์ก็ไม่ได้แสดงอาการเสียพระทัย ทรงเตือนตัวเองว่า “ขณะนี้เป็นเวลาที่เจ้าจะต้องประคองรักษาจิตของเจ้าไว้ให้ดีแล้วนะ พ่อธรรมปาละ ผู้เจริญ บัดนี้เจ้าจงทำจิตให้เสมอในบุคคลทั้ง 4 คือ พระบิดาผู้ทรงรับสั่งให้ตัดศีรษะ พวกราชบุรุษที่จะตัดศีรษะ พระมารดาที่กำลังพร่ำพิไรรำพัน และเจ้าเองด้วย” การที่พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นมนุษย์แล้วทรงอดกลั้นได้จากการทำ ทารุณกรรมต่างๆ เหมือนดังเรื่องที่กล่าวมาแล้วนั้นก็ยังไม่ใช่เรื่องน่าอัศจรรย์มากนักที่น่าอัศจรรย์ ยิ่งกว่านั้น คือ เมื่อครั้งเสวยพระชาติเป็นสัตว์เดรัจฉานในกำเนิดต่าง ๆ แม้ได้รับความทุกข์ ทรมานอย่างแสนสาหัสก็ยังสามารถอดทนและให้อภัยต่อผู้ที่ประทุษร้ายได้ ดังเรื่องราวต่อไปนี้ เรื่องพญาช้างฉัททันตะ ในครั้งที่พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นพญาช้างชื่อว่าฉัททันตะ ถูกนายพรานยิงด้วย ลูกศรอาบยาพิษ เข้าที่ท้องทะลุออกด้านหลัง ก็ไม่ได้มีจิตคิดประทุษร้ายต่อนายพราน ผู้ทำความพินาศให้ถึงเพียงนั้น เรื่องราวในชาดกกล่าวว่า พญาช้างแม้มีอาการเจ็บหนักด้วยลูกศรใหญ่ ก็ไม่ได้มีจิตคิดร้ายซ้ำยังถาม นายพรานโดยดีว่า “เพื่อนเอ๋ย ท่านประสงค์อะไร เพราะเหตุอะไร หรือว่าใครใช้ให้ท่านมาฆ่าเรา” เมื่อพระโพธิสัตว์ถามอย่างนั้น นายพรานก็ได้ตอบว่า “ท่านผู้เจริญ พระราชเทวีของพระเจ้ากาสี 1 ขุททกนิกาย ชาดก, มก. เล่ม 58 ข้อ 744 หน้า 766. 2 อรรถกถาติงสตินิบาต ฉัททันตชาดก ขุททกนิกาย ชาดก, มก. เล่ม 61 หน้า 398. พ ร ห ม วิ ห า ร 4 DOU 43