จตุธาตุววัตถาน : หน้า 128/149
MD 407 สมาธิ 7 : หน้า 128/149 การพิจารณาธาตุ 4 ในร่างกายที่เกี่ยวข้องกับชีวิตและความเป็นอยู่.
1 ครั้ง
สรุปเนื้อหา
จตุธาตุววัตถาน เป็นการพิจารณาธาตุทั้ง 4 ที่มีอยู่ในร่างกาย โดยมุ่งเน้นที่การเห็นเป็นกองแห่งธาตุ การพิจารณานี้แบ่งธาตุออกเป็น 42 ประเภท รวมถึงปฐวีธาตุ (20), อาโปธาตุ (12), เตโชธาตุ (4) และวาโยธาตุ (6). ธาตุแต่ละประเภทมีความสำคัญและหน้าที่ที่แตกต่างกันในร่างกาย โดยปฐวีธาตุรวมถึงองค์ประกอบที่เป็นเนื้อและกระดูก, อาโปธาตุเกี่ยวข้องกับของเหลวในร่างกาย, เตโชธาตุแสดงถึงอุณหภูมิภายใน และวาโยธาตุเป็นลมที่มีบทบาทในการหายใจและการเคลื่อนไหว, สรุปโดยรวมคือการเข้าใจถึงองค์ประกอบพื้นฐานของร่างกายที่ส่งผลต่อชีวิต.
หัวข้อประเด็น
-การพิจารณาธาตุ 4
-ปฐวีธาตุ
-อาโปธาตุ
-เตโชธาตุ
-วาโยธาตุ
ข้อความต้นฉบับในหน้า
จตุธาตุววัตถาน เป็นการพิจารณาธาตุทั้ง 4 ที่ปรากฏในร่างกายจนกระทั่งเห็นเป็น
แต่เพียงกองแห่งธาตุ โดยปราศจากความจำว่า เป็นหญิง ชาย เรา เขา สัตว์ บุคคล เสียได้
เรียกว่า “จตุธาตุววัตถาน
ในจตุธาตุววัตถานนี้ ผู้เจริญจะต้องทำการพิจารณาธาตุ 4 ที่มีอยู่ภายในตน ธาตุ 4
ที่มีอยู่ภายในตนนี้ เมื่อนับโดยพิสดารแล้วมี 42 คือ ปฐวีธาตุ 20 อาโปธาตุ 12 เตโชธาตุ 4
วาโยธาตุ 6
ปฐวีธาตุ ได้แก่ ปฐวีธาตุที่มีอยู่ในโกฏฐาสที่มีลักษณะเป็นก้อนเป็นแท่ง มี 20 คือ
เกสา (ผม) โลมา (ขน) นขา (เล็บ) ทันตา (ฟัน) ตโจ (หนัง) มังสัง (เนื้อ)
นหารู (เอ็น) อัฏฐิ (กระดูก) อัฏฐิมิญชัง (เยื่อในกระดูก) วักกัง (ม้าม) หทยัง (หัวใจ)
ยกนัง (ตับ) กิโลมกัง (พังผืด) ปีหลัง (ไต) ปัปผาสัง (ปอด) อันตัง (ไส้ใหญ่)
อันตคุณัง (ไส้น้อย) อุทริยัง (อาหารใหม่) กรีสัง (อาหารเก่า) มัตถลุงคัง (เยื่อในสมอง)
อาโปธาตุ ได้แก่ อาโปธาตุที่อยู่ในโกฏฐาสที่มีลักษณะเหลวและไหลได้ มี 12 คือ
ปิตตัง (ดี) เสมหัง (เสลด) ปุพโพ (หนอง) โลหิตัง (เลือด) เสโท (เหงื่อ)
เมโท (มันข้น) อัสสุ (น้ำตา) วสา (เปลวมัน) เขโฬ (น้ำลาย) สิงฆานิกา (น้ำมูก)
ลสิกา (ไขข้อ) มุตตัง (น้ำมูตร)
เตโชธาตุ มี 4 คือ
สันตัปปนเตโช คือ ไออุ่นที่ทำให้ร่างกายมีความร้อนมาก
ทหนเตโช
ชีรณเตโช
คือ ไออุ่นที่มีความร้อนสูงสามารถเผาผลาญร่างกายให้วิปริตไป
คือ ไออุ่นที่ทำให้ร่างกายทรุดโทรมแก่ลง
คือ ไออุ่นที่ทำหน้าที่ย่อยอาหาร
ปาจกเตโช
วาโยธาตุ มี 6 คือ
อุทธังคมวาโย
อโธคมวาโย
กุจฉิสยวาโย
ลมพัดขืนเบ้องบน
ลมพัดลงสู่เบื้องล่าง
ลมที่อยู่ในช่องท้อง
โกฏฐาสยวาโย
ลมที่อยู่ในลำไส้ใหญ่
อังคมังคานุสารีวาโย ลมที่อยู่ทั่วร่างกาย
อัสสาสปัสสาสวาโย ลมหายใจเข้าออก
จตุธาตุววัตถา น
DOU 119
หน้าหนังสือทั้งหมด
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
หนังสือที่เกี่ยวข้อง
Load More