มรณานุสติ: การระลึกถึงความตาย : หน้า 74/156

บทที่ 3 มรณานุสติ อารมณ์ของกัมมัฏฐานหมวดอนุสติได้เคยกล่าวไว้แล้วในบทเรียนที่ผ่านมา สำหรับใน บทเรียนนี้ จะได้กล่าวถึงมรณานุสติ ซึ่งเป็นหนึ่งในอนุสติที่สำคัญประการหนึ่ง 3.1 ความเป็นมา มรณานุสติ หรือมรณัสสติ คือ การระลึกถึงความตาย ความแตกดับของสังขารร่างกาย เป็นอารมณ์ ท่านกล่าวไว้ว่า มรณานุสติ เป็นกัมมัฏฐานหนึ่งในบรรดากัมมัฏฐานที่เหมาะสม เอื้อต่อการปฏิบัติกัมมัฏฐานอื่น ๆ ที่เรียกว่า สัพพัตถกัมมัฏฐาน กัมมัฏฐานนี้ท่านกล่าวว่า บุคคลควรปรารถนาในที่ทั้งปวง เพราะมีอุปการะมาก และเป็นเหตุแห่งการปรารภความเพียร เนือง ๆ ในพระไตรปิฎกได้กล่าวถึงการเจริญมรณานุสติย่อมทำให้บรรลุธรรมได้ว่า “ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย มรณสติอันภิกษุเจริญแล้วทำให้มากแล้ว ย่อมมีผลมาก มีอานิสงส์มาก หยั่งลงสู่อมตะ มีอมตะเป็นที่สุด” 3.2 ความตายที่ใช้ในการเจริญมรณานุสติ ในคัมภีร์วิสุทธิมรรคท่านได้กล่าวถึงความตายหรือมรณะไว้ว่ามี 4 ชนิด คือ 1. สมุทเฉทมรณะ คือ การปรินิพพานของพระอรหันต์ทั้งหลาย ตายครั้งเดียว เป็นการ ดับทุกข์โดยสิ้นเชิง 2. ขณิกมรณะ คือ การดับของสังขาร รูปนามทุกขณะ คือ เกิดขึ้น ตั้งอยู่ ดับไป (อุปาทขณะ ฐิติขณะ และภังคขณะ) เป็นไปตามเหตุปัจจัย ก็ยังเกิดดับสืบต่อกันไป วินัยปิฎก มหาวิภังค์, มก. เล่ม 2 หน้า 352 * อังคุตตรนิกาย ฉักกนิบาต, มก. เล่ม 36 ข้อ 290 หน้า 570 64 DOU สมาธิ 6 ส ม ก กั ม ม ฏ ฐ า น 4 0 วิ ธี (1)