ธรรมชาติของความตายและชีวิต : หน้า 79/156

ทั้งน้อย และประกอบด้วยทุกข์ สัตว์ทั้งหลายผู้เกิดแล้ว จะไม่ตายด้วย ความพยายามอันใด ความพยายามอันนั้นไม่มีเลย แม้อยู่ได้ถึงชรา ก็ต้องตายเพราะสัตว์ทั้งหลายมีอย่างนี้เป็นธรรมดา ผลไม้สุกงอมแล้ว ชื่อว่าย่อมมีภัยเพราะจะต้องร่วงหล่นลงไปในเวลาเช้า ฉันใด สัตว์ทั้งหลายผู้เกิดแล้ว ชื่อว่าย่อมมีภัยเพราะจะต้องตายเป็นนิตย์ ฉันนั้น ภาชนะดินที่นายช่างทำแล้วทุกชนิดมีความแตกเป็นที่สุด แม้ฉันใด ชีวิตของสัตว์ทั้งหลาย ก็ฉันนั้น ทั้งเด็ก ทั้งผู้ใหญ่ ทั้งคนเขลา ทั้งคนฉลาด ล้วนไปสู่อำนาจของมฤตยู มีมฤตยูเป็นที่ไปในเบื้องหน้าด้วยกันทั้งหมด” “อายุของมนุษย์ทั้งหลาย ก็เหมือนน้ำค้างบนยอดหญ้า พอดวงอาทิตย์ขึ้นก็เหือดแห้งไป” ความตายมาพร้อมกับการเกิด ดุจเพชฌฆาตที่เงื้อดาบอยู่ฉะนี้ อนึ่งมรณะนั้นย่อมคร่า ชีวิตไปท่าเดียว เมื่อคร่าเอาไปแล้วก็มิได้ปล่อยให้กลับ ดุจเพชฌฆาตนั้นจ่อดาบที่คอ จะฟันลง เป็นแน่ เพราะเหตุนั้นมรณะจึงชื่อว่าปรากฏดุจเพชฌฆาตผู้เอื้อดาบ เพราะมาพร้อมกับการเกิด และเพราะคร่าเอาชีวิตไปด้วยประการหนึ่ง นักปฏิบัติพึงระลึกถึงความตาย โดยอาการปรากฏ ดุจเพชฌฆาตดังกล่าวมาแล้วนี้ 3.4.2 สมฺปตฺติวิปตฺติโต ระลึกโดยความวิบัติแห่งสมบัติ ธรรมดาสมบัติในโลกนี้จะงดงามอยู่ได้ก็ชั่วระยะเวลาที่วิบัติยังไม่ครอบงำ และขึ้นชื่อ ว่าสมบัติที่จะล่วงพ้นวิบัติรอดอยู่ได้ ย่อมไม่มี แม้พระเจ้าอโศกผู้ทรงมีสุข ได้ครอบครองแผ่นดินทั้งชมพูทวีป จ่ายพระราชทรัพย์วันละ 100 โกฏิ ในบั้นปลายแห่งพระชนม์ชีพ ได้ทรงครองความเป็นใหญ่เพียงมะขามป้อมครึ่งผล เท่านั้นด้วยทั้งเรือนร่าง (ของมหาราช) นั้นแหละ ครั้นบุญมาสิ้นไป พระองค์ก็บ่ายพระพักตร์ ต่อมรณะ ถึงซึ่งภาวะอันน่าเศร้าไปฉะนี้ - ขุททกนิกาย สุตตนิบาต, มก. เล่มที่ 47 ข้อ 380 หน้า 557 * ขุททกนิกาย จริยาปิฎก, มก. เล่มที่ 74 หน้า 376.1 บ ท ที่ 3 ม ร ณ า นุ สติ DOU 69