สัมมัตตะ ๑๐ และการขยายความสู่ธรรม ๕ ประการ : หน้า 166/281

๑๖๘ ย่อเหลือ ๕ ธรรม ๑๐ ประการนี้ เรียกว่า “สัมมัตตะ ๑๐” พระเดชพระคุณ พระมงคลเทพมุนี(หลวงพ่อวัดปากน้ำ ภาษีเจริญ) ได้ขยายความในเชิงปฏิบัติ และย่นย่อเป็นธรรม ๕ ประการอย่างน่าอัศจรรย์ ดังนี้ “ดวงศีลนั้น ติววินัยปิฎกแท้ๆ กลั่นจากวินัยปิฎกมากน้อยเท่าไร มารวมเป็นดวงศีลดวงเดียว ส่วนสมาธินั้น กลั่นมาจากสุตตันตปิฎกมากน้อยเท่าใด มารวม อยู่สมาธิดวงเดียว ตัวปัญญานั้น ปรมัตถปิฎกมากน้อยเท่าใด ๔๒,๐๐๐ พระธรรมขันธ์ สรุปเข้าในดวงปัญญานั้นดวงเดียว นี่ตามศีล สมาธิ ปัญญา แล้วก็เติมธัมมานุปัสสนาในเบื้องต้น และเบื้องปลาย ดวงวิมุตติ วิมุตติญาณทัสสนะ ตำราเขามีอย่างนั้นจริง ๆ คําในปัญจกนิบาต อังคุตตรนิกาย สุตตนิบาตปิฏก ยกข้อสําคัญขึ้นแสดงว่า ธรรมของพระพุทธเจ้ามี ๕ ประการ มี ๕ นั้นคืออะไร? คือ ศีล สมาธิ ปัญญา วิมุตติ วิมุตติญาณทัสสนะ ตามตำราท่านวางไว้(อีก)ว่า ทสหงฺคสมนนาคโต อรหา โหติ ผู้ ใดมาตามพร้อมแล้วด้วยองค์ ๑๐ ผู้นั้นเป็นพระอรหันต์ องค์นั้นคืออะไร? สัมมาทิฏฐิ ๑ สัมมาสังกัปโป ๒ สัมมาวาจา ๓ สัมมากัมมันโต ๔ สัมมา- อาชีโว ๕ สัมมาวายาโม 5 สัมมาสติ ๗ สัมมาสมาธิ ๘ มี 4 แล้ว สัมมาญาณ ๙ สัมมาวิมุตติ ๑๐ มีองค์ ๑๐ อย่างนี้ ๓ องค์ ๘ นั่นย่นลงเป็นองค์ ๓ สัมมาทิฏฐิ สัมมาสังกัปโป นี่ยน เข้าเป็น ปัญญา สัมมาวาจา สัมมากัมมันโต สัมมาอาชีโว ย่นลงเป็น ศีล สัมมาวายาโม สัมมาสติ สัมมาสมาธิ ย่นลงเป็น สมาธิ รวมเป็น ศีล สมาธิ ปัญญา ๓ ถ้าได้ ๓ แล้วเติมสัมมาญาณ ๔ สัมมาวิมุตติ เป็น ๕ ๓ นี่แหละผู้ใดมาตามพร้อมด้วยธรรม ๕ ประการนี้แล้ว ผู้นั้นจะ พบหลักฐานของพระพุทธศาสนาอย่างแน่ นี่อาศัยดวงธัมมานุปัสสนา จากยอดดอย