เมตตาบารมีและอุเบกขาบารมี : หน้า 71/209

9. เมตตาบารมี คือ ความรักความปรารถนาดี คิดเกื้อกูลให้ผู้อื่นมีความสุขความเจริญ ซึ่งเป็น บารมีที่ทำให้มีจิตใจที่เมตตา มีความรักและปรารถนาดีต่อสรรพสัตว์ทุกชีวิต ไม่ว่าจะเป็นมิตรหรือศัตรู เพราะ คิดว่าสรรพสัตว์ทั้งหลายต่างก็ตกอยู่ในความทุกข์ ที่หวังพึ่งพิงอยากเข้าใกล้ ดังนั้นจึงต้องมีจิตเมตตาต่อ สรรพสัตว์ทุกชีวิต เป็นผู้มีมหากรุณา ไม่เลือกที่รักผลักที่ชัง แม้บุคคลใดที่คิดเบียดเบียนประทุษร้าย ท่านก็มี ความเมตตาต่อบุคคลนั้น แผ่ความปรารถนาดีไปยังทุกที่ให้ได้รับความชุ่มชื่นเบิกบาน พระสัมมาสัมพุทธเจ้าจึงเพิ่มพูนสั่งสม เมตตาต่อสรรพสัตว์ทั้งหลาย โดยไม่เลือก ชนชั้นวรรณะ เพศ วัย หรือเผ่าพันธุ์ใดๆ ด้วย คิดว่าสัตวโลกคือ หมู่ญาติ โดยปรารถนาที่จะ พาข้ามวัฏสงสารไปให้หมด อุปมาเหมือนกับน้ำ ย่อมแผ่ความเย็นไปให้คนดีและคนเลวโดย เสมอกัน และสามารถชำระล้างมลทิน คือธุลี ได้ฉันใด พระสัมมาสัมพุทธเจ้าย่อมมีจิตเมตตา สม่ำเสมอในชนที่เกื้อกูล และไม่เกื้อกูลแก่ตน ฉันนั้น ดังเช่นที่พระองค์กล่าวไว้เมื่อครั้งเป็น สุเมธดาบสว่า “ก็พุทธธรรมเหล่านี้ จักไม่มีเพียงนี้เท่านั้น เราจักเลือกเฟ้น ธรรมแม้ข้ออื่นๆ ที่เป็นเครื่องบ่มพระโพธิญาณ คราวนั้น เมื่อเรา เลือกเฟ้นอยู่ ก็ได้เห็นเมตตาบารมีข้อที่ 9 ท่านผู้แสวงหาคุณใหญ่ใน ก่อน ถือปฏิบัติเป็นประจำท่านจงสมาทานเมตตาบารมีข้อที่ 9 นี้ กระทำ ให้มั่นก่อนจงเป็นผู้ไม่มีใครเสมอเหมือนด้วยเมตตา ปรารถนาเพื่อจะบรรลุพระโพธิญาณ ถ้าท่าน ธรรมดาน้ำย่อมแผ่ความเย็นไปให้คนดีและคนเลวโดยเสมอกัน ชะล้างมลทินคือธุลีออกได้ แม้ฉันใดแม้ท่าน ก็ฉันนั้นเหมือนกัน จงเจริญ เมตตาให้สม่ำเสมอในชนที่เกื้อกูลและไม่เกื้อกูลท่านถึงความเป็น เมตตาบารมีแล้วจักบรรลุพระสัมโพธิญาณได้” 10. อุเบกขาบารมี คือ การวางใจเป็นกลาง การวางใจสงบ เที่ยงธรรม ไม่เอนเอียงไปตามความ ยินดียินร้ายหรือเกลียดชัง ซึ่งเป็นบารมีที่ทำให้จิตใจรักความยุติธรรมในสรรพสัตว์ และทำให้เป็นผู้ที่ดำรง ตนอยู่ในทำนองคลองธรรม ไม่ลำเอียงด้วยอำนาจอคติต่างๆ ทั้งในเรื่องของคน สัตว์ สิ่งของ ต้องวางใจ เป็นกลางในธรรมทั้งหลาย ไม่ว่าจะเป็นสุขหรือเป็นความทุกข์ก็ตาม ทำจิตใจให้บริสุทธิ์ยิ่งขึ้นไป พระสัมมาสัมพุทธเจ้าจึงมีใจวางเฉย ไม่ยินดียินร้ายในโลกธรรมทั้ง 8 ประการ คือ ได้ลาภ เสื่อม ลาภได้ยศ เสื่อมยศ สรรเสริญ นินทา มีสุข มีทุกข์ อุปมาเหมือนแผ่นดินที่คนทิ้งสิ่งของที่สะอาดบ้างไม่สะอาดบ้าง สุเมธกถา, ขุททกนิกาย อปทาน, มก. เล่ม 70 หน้า 57 60 DOU ศาสตร์แห่งการเป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า