การแสดงธรรมครั้งแรกของพระพุทธเจ้า : หน้า 153/209

ถึงอุททกดาบสรามบุตร ก็ทรงทราบว่า แม้ อุททกดาบสก็ได้เสียชีวิตไปแล้วเมื่อพลบค่ำ เย็นวานนี้ จึงทรงระลึกถึงพวกปัญจวัคคีย์ และได้ตกลงพระทัยที่จะแสดงธรรมโปรด ปัญจวัคคีย์ หลังจากที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรง ปรารภที่จะแสดงธรรมโปรดปัญจวัคคีย์ ในรุ่ง เช้า พระองค์ก็ทรงเสด็จดำเนินไปยังป่า อิสิปตนมฤคทายวัน ซึ่งเป็นสถานที่อาศัยอยู่ ของพวกปัญจวัคคีย์ โดยในระหว่างทาง พระองค์ก็ได้พบอุปกาชีวก ผู้ไม่เชื่อความที่พระองค์ตรัสรู้เอง และหลังจากนั้นพระองค์ก็เดินทางมาถึงป่า อิสิปตนมฤคทายวัน เมื่อปัญจวัคคีย์เห็นพระองค์แล้ว ไม่ได้ให้การต้อนรับ เนื่องจากยังผิดหวังกับพระองค์ที่ เลิกการทำทุกกรกิริยา แต่ด้วยบุญบารมีที่เคยสร้างด้วยกันมากับพระพุทธเจ้า ประกอบกับบุญที่ตนได้ทำเอา ไว้ในกาลก่อน จึงทำให้ปัญจวัคคีย์ทำการดูแลต้อนรับอย่างดี ยอมเชื่อฟังพระสัมมาสัมพุทธเจ้าทุกอย่าง จากนั้น พระองค์จึงได้แสดงธรรมที่พระองค์ได้ตรัสรู้ มีชื่อว่า “ธัมมจักกัปปวัตตนสูตร” ซึ่งตรงกับ วันเพ็ญขึ้น 15 ค่ำ เดือนอาสาฬหะ) ซึ่งมีเนื้อความที่แสดงถึงทางสุดโต่ง 2 สายที่บุคคลไม่ควรเสพ แต่ให้ ปฏิบัติตามทางสายกลาง คือ มรรคมีองค์ 8 ก็จะเห็นถึงความจริงของชีวิตทั้งหมดที่เรียกว่า อริยสัจ 4 ซึ่ง การแสดงพระธรรมเทศนาในครั้งนี้ ทำให้โกณฑัญญะพราหมณ์ได้ดวงตาเห็นธรรมเป็นโสดาปัตติมรรค เมื่อ พระพุทธเจ้าทรงทราบ จึงทรงเปล่งพระอุทานว่า “อญญาสิ วต โภ โกณฑัญโญ” และประทานการบวช แบบเอหิภิกขุอุปสัมปทา ด้วยการเปล่งพระวาจาว่า “เธอจงเป็นภิกษุเถิด ธรรมอันเรากล่าวดีแล้ว จงประพฤติ พรหมจรรย์ เพื่อทำที่สุดแห่งทุกข์โดยชอบเถิด” ต่อมาปัญจวัคคีย์ 4 คน คือ วัปปะ ภัททิยะ มหานามะ อัสสชิก็ได้ดวงตาเห็นธรรมเหมือนกัน พระพุทธองค์ทรงประทานการบวชแบบเอหิภิกขุอุปสัมปทา เช่นกัน จากนั้นทรงแสดง “อนัตตลักขณสูตร” ซึ่งมีเนื้อความที่แสดงถึงว่า ขันธ์ 5 เป็นของไม่เที่ยง เป็นสิ่งที่ไม่ควรไปยึดมั่นถือมั่น ก็จะทำให้ใจพ้นจากอาสวะได้ ซึ่งการแสดงพระธรรมเทศนาในเรื่องนี้ ทำให้ ปัญจวัคคีย์ทั้ง 5 ได้สำเร็จเป็นพระอรหันต์ในเวลานั้นเอง 6.3 ประกาศพระศาสนา เมื่อพระพุทธองค์ได้แสดงปฐมเทศนาแล้ว ก็ทำให้มีพระรัตนตรัยครบองค์ 3 ปรากฏเกิดขึ้นบนโลก พระพุทธศาสนาจึงได้ปรากฏเกิดขึ้นอีกครั้งหนึ่ง เพื่อยังประโยชน์ให้แก่สรรพสัตว์ทั้งหลายให้ได้รู้เรื่องราว ความเป็นจริงของชีวิต จะได้หลุดพ้นออกจากวัฏสงสารนี้ไปได้ และนอกจากนี้ ยังเป็นการยืนยันอีกด้วยว่า พระพุทธศาสนานี้เป็นสิ่งที่สามารถพิสูจน์ได้ ทุกคนสามารถทำได้อย่างที่พระพุทธองค์ทำได้ เพราะได้มีปัญจ วัคคีย์เป็นพยานยืนยันให้แก่พระพุทธศาสนา ที่จะลบข้อกล่าวหาต่างๆ ที่จะทำให้ไม่เชื่อพระพุทธศาสนาได้ และ ธัมมจักกัปปวัตตนสูตร, พระวินัยปิฎก มหาวรรค, มก. เล่ม 6 หน้า 44. อนันตลักขณสูตร, พระวินัยปิฎก มหาวรรค, มก. เล่ม 6 หน้า 52. 142 DOU ศาสตร์แห่งการเป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า