คำพูดในวรรคสัมพันธ์ : หน้า 7/195

ประโยค ก - อธิบายว่าสัมพันธ์ เล่ม ๑ - หน้า ที่ 4 คำพูดในวรรคสัมพันธ์ (๑๔๘) คำพูดนั้น แบ่งเป็น ๓ อย่าง ดังนี้ : - บท ๑. คำที่ดีเองหรือหลายคำศัพท์ แต่งผสมให้เป็นใจความ ไม่ได้ เรียกว่า บท กำหนดตามวัตถิตินาม จะกี่คำที่ตรง นับวัตถิติตามยุค เช่น ปฏิโต เป็นบทหนึ่ง มาตาปิติระ เป็นบทหนึ่ง เป็นตัวอย่าง. อธิบาย [๑] คำว่า บท กำหนดตามวัตถิตินามนั้น คือคำ พูดที่แบ่งไว้ในวจติภาค นับแต่ที่แจกด้วยวัตถิตินามคือ นาม สมาส ตักมิติ เรียกว่า บท ในเมื่อแจกด้วยวัตถิติตแล้ว และกำหนดนับวัตถิตะบท ๆ คือคำพูดที่กล่าวนามนั้น สัพพีเดียว หรือคำพูดที่มาน นับว่าบทหนึ่ง ๆ ด้วยสังเกววติดตามเป็นหลัก. คำพูดเดียวมววัติตินามเดียว ก็นับเป็นบทเดียว. หลายคำพูดแต่มี วัตถิตินามเดียว ก็นับเป็นบทเดียว. อ. คำพูดเดียวเป็นบทเดียว ปฐมโพธ [ นาม ] นาฏิโก [ ตักิโก ] ทายโก [ นามิตต์ ] โกรณโต [ กิริยกัดติ ] หลายคำพูดเป็นบทเดียว : ปวดตุปวดมุกโโก [ สมาส ] มะมจารี [ นามกิตต์ ]. หลายคำพูดเป็นบทเดียว ได้แก่มนามวาสทั้งปวง และบทมนาม- กิตติที่มีมานามนามหน้่า เช่น มะมจารี. ส่วนบททั้งปวงที่มีอุปสรรค- นามาด หรือคำพูดอื่น ๆ อันใช้คู่สังวัติติดตามหน้า อุปฏิญา, อนุวณฺโณ, สยมภู, อนุฤทธิ์โต, สกุติรโณโต, นับเป็น