อภิญญาวาสสัมพันธ์ เล่ม ๑: ความหมายและการใช้คำ : หน้า 76/195

ประโยค - อภิญญาวาสสัมพันธ์ เล่ม ๑ หน้าที่ 73 ปิยโต ชาตเตโสโสโก ปาปา จิตติ นิวารย. อภิษฎิ: [๑] คำว่า เป็นแดนออก ควรแบ่งความหมายเป็น ๒ คือ:- ๓) เป็นแดนออกมาใช้คอในบาดาว่า แต่' เช่น :- ปิยโต ชายโต โสโส. (ในแบบ) ความโสโสมเกิดแต่ ของที่รัก? เพราะ ปิยโต เป็นแดนเกิดออกมาแห่งความโสโ. ปิยโต ชายโต ว่. [อภิญญากลุปิท. ๒/๑๔๕] ว่า ย่อมเกิดแต่มของที่รัก. มื้ออธายอย่างเดียวกัน. แมก็ริยอื่น ๆ ซึ่งเป็นแดนออกมา ก็ใช้ 'แต่' 'แต่' จุดเดียวกัน. อรรถนี้ จะเรียกว่า อรรถ 'แต่' ก็ได้. ๒) เป็นแดนออกไป คือ พราดออกหรือพรากพันไป ใช้ อายตนะบาดว่า 'จาก' เช่น :- ปาปา จิตติ นิวารย. (ในแบบ) 'พิฆ่าห้ามจิตจากบาป' เพราะ ปาปา เป็นแดนพรากไปจากจิต [เพราะห้ามเสีย]. สมารา นิวาณมุติ. [ปรัชญนุปุรุต. ๒/๑๔๕] ย่อมให้ออกจากเรือน. สพุททุกข ปูฉจิต. [อภิญญาก. ๔/๕๐] ย่อมพันจาก ทุกข์ทั้งปวง. สทุมมา น ปริยาย. [รมมาวารมุตเตร. ๒/๑๓๐] ย่อม ไม่เสื่อมจากสัทธรรม. อุ. เหลานี้ มืออธิบายอย่างเดียวกัน. แมก็ริยอื่น ๆ ซึ่งเป็นแดนออกไป ก็ใช้ 'จาก' จุดเดียวกัน.