ข้อความต้นฉบับในหน้า
ประโยค - อภิธานาความสัมพันธ์ เล่ม ๑ หน้า 76
ต้องมีสิ่งเปรียบว่าสิ่งนั้นว่าอะไร ในที่เช่นนั้น ใช้นิธานแทน เช่น
วิราโก เสฏฐ สุภาพมนัส ทุนิโส เสฏฐ โมลาสุต อันกล่าวว่า
ในตอนที่ว่าด้วยนิธานธารณ.
แต่ท่านเรียงไว้ตรง ๆ แล้ว ก็ต้องบอกเป็นอปาทนไปตาม
เช่น อมินา การเถร สุเทพา นิสา เสฏฐ.
[โทฑิ] สุกกเทวราช ๘/๕๕ "ธรรมทานนั้นแหละ ประเสริฐ
กว่าทานทั้งปวง แต่ไม่ได้ถือเป็นนนตรีเมื่อถึงทาน ภูมิวิมานต์ในที่
เช่นนั้นเป็นอปาทนตาม
อามีรผู้แจ้งว่า อปาทนในอรรถนี้ โดยมากเข้ากับกิริยาว่า
ว่าเป็น เพราะฉนั้น จะใช้กับคุณามชั้นไหนก็ได้ ข้อนี้ อาจแก้ได้
ว่าเข้ากับกิริยาว่า ว่าเป็นก็จริง แต่ความอ่อนเนื่องถึงคุณนาม
ซึ่งเป็นที่เปรียบ เพราะฉะนั้น จึงต้องเพ่งเลือดคุมนามเป็นใหญ่.
[๓] ในอรรถนี้ ใช้ศัพท์ โด ปัญจบ้าง เช่นในตัวอย่างที่
แสดงแล้ว.
ส่วนการเข้า เมื่อเป็นคนเปรียบกับบาปใด ก็วรรเป็นกับบาปนั้น
เช่น ทานโทษ เป็นแดนเปรียบกับ มหุปผลตร์ ก็วรรคเข้ากับ
มหุปผลตร์, แต่มีหลักว่า บท ปัญญามีวิภัติเมื่อกับกิริยา จึงเต็มกรือยา
เข้ามาในที่ซึ่งเต็มได้ แล้วเข้ากับกิริยา เช่น ทานโทษ อปาทนใน
โศตก.
เหตุ ๓. เป็นเหตุ [เหตุ] เรียกชื่อว่า เหตุ อู. ชาติปัจจยา