การอธิบายความสัมพันธ์ในกิริยา : หน้า 170/195

ประโยค - อธิบายความสัมพันธ์ เล่ม ๓ หน้า ๑๖๗ กิริยา (ใน โอวาทิตา) ในต่างประโยคกันก็ดี เลบอกกับเลขในกดี เข้ากันไม่ได้ สรุปความว่า ปุทพากาลิจิยา (อรรถ) เป็นกิริยาที่ทำก่อนแล้ว จึงทำกิริยาข้างหลังต่อไป, (การเข้า) ทำก่อนกิริยาได้ ก็ชี้ใน กิริยานั้น ซึ่งมักขัดเดียกัน ในประโยคเดียวกัน ปริยายานกาลกิริยา [๓] ถ้าเป็นกิริยาที่กล่าวชี้กันกึ่งต้น แสดงว่าทำ สำเร็จแล้ว เรียกชื่อว่าปริยายากาลกิริยา อ. เยน ภาวะ, เทนุปาสกภูมิ, อุปสงกมิติ ... นิสิทธิ. อธิบาย : [๑] ข้อว่าเป็นกิริยาที่กล่าวชี้กันกึ่งต้นนั้น คือ กล่าวชี้กันกิริยาที่มีอยู่ในอภพหนึ่งข้างต้น [ต่างพากัน] ข้อกล่าวชั้นนั้น คือ ช้างชาตุตุ ช้าโดยอรรถ คือ โดยความ ช้ากัน แต่ต่างชาตูกัน, แปลว่า ครับ...แล้ว [๒] ช้างทั้งชตฺ พึงทราบ อุ. ตั้งค่าไว้ :- เยน ภาวะ,เทนุปาสกภูมิ อุ. นิสิทธิ. (ในแบบ) พระผู้พระภาคประทับอยู่โดยศากนได เข้าไปเฝ้าล โดยศากน่าน : ครับเข้าไปเฝ้าแล้ว ... นั่งแล้ว อุปสงกมิติ ปริยายกาลกิริยาใน นิสิทธิ. [ พึงทราบว่าใน อ. นี้ สมมิติว่า ไม่มี กิริยอันอยู่หน้า นิสิทธิ. ก็มี เช่น อภิฤาเทวา, ก็เข้าในกิริยานั้น]. โลภ นิติภูมิถวาย ปุปฺพะ; ปุปฺพชิตวา จ ปน น จิรสสลว