อภิปรายความสัมพันธ์ เล่ม ๑ : หน้า 47/195

ประโยค - อภิปรายความสัมพันธ์ เล่ม ๑ หน้า ๑๑ ๔๔ ชุดยาล บุษทิพเกล ธมม. โชคดาว ทีติ กี่พึงทราบว่า ถ้าไม่ใช่ ชุดยาล เป็นภรณาสะนะ [ โดยแปลว่าเครื่องรุ่งเรือง ] แต่ใช้เป็นภรณาสะนะ [ โดยแปลว่ากำรังเรือง ] อธิษฐานคุณญาณ ชุดยา ก็กลายเป็นติยา วิสาสะ [ และต้องแปลว่าใดๆก็ตามเพราะอรหัตมรรจรรญ ]. 【 ๔ 》บทภาวาสนะ ที่มีรฐูเหมือนกับอฐูแห่งกิริยาข้างหลัง เช่นนี้ เรียกว่าช้ายกับกิริยาข้างหลังดังที่กล่าวแล้วในตอนที่ว่า ด้วยกิริยาวิสน ใน ดูทิวาถวิที บทนี้นี้ พึงทราบว่า ท่านใช้ประกอบด้วย ทิวถาวิตติ ดติวิถิตติ ดติวิถิตติบัง ถ้าประกอบด้วย ทิวถาวิตติ ก็เรียกว่า กิริยาวิสน, ถ้าประกอบด้วย ตติวิถิตติ ก็เรียกว่า ตติวิถิตติ, และเข้ากับกิริยาข้างหลังที่ซ้ำกันนั้น. บทเช่นนี้ เรียกว่าตติวิถิตติ เพราะเป็นบท ตติวิถิตติ ที่ระบุทางคำในของกิริยาข้างหลัง เช่น ปอมคมเน้น... คุนดูว า ที่แสดง แล้ว คุนดูวา อาหารหมายถึงใคร่ครั้งไหน ๆ ก็ได้ แต่ ปอมคมเนนนะ ระบุให้อยู่ในบรรดาของการไปครั้งแรกเท่านั้น มิใช่ครั้งไหน ๆ. 【 ๗ 》บางบท มีรูปเป็นภาวะสันะ แต่ก็ใช้หมายถึงข้อปฏิบัติ, ธรรม หรือสภาวอธิษฐานอย่างหนึ่ง มิใช่เป็นกิริยาตามปกติ เช่น นี้แม้จะมีรฐูคั่งกับกิริยาข้างหลัง ก็ไม่ใช้ติยาวิสน เช่น ปญฺจจิ วิญฺญุตฺตติ วิญฺญุตตาน [ โภคิฏฐเณรปริญฺพุทธนา. ๗/๘๕ ] ถ้าเผ้าความว่าปิญฺญุตร เป็นสภาพธรรมอย่างหนึ่ง ก็เป็นครณ ใน วิญฺญุตตํ จัดเข้าในพวกกรณีใช้เป็นเครื่องปึก หรือกำหนดตามที่กล่าวแล้ว แปลว่า 'ลุดพ้นด้วยวิญฺญุตติ ๕.'.