ความสำคัญของสมาธิและวิปัสสนา : หน้า 237/340

สมะกับวิปสสนต้องไปด้วยกัน จะแยกอย่างใดอย่างหนึ่งไม่ได้ เป็นของที่เกี่ยวกัน เหมือนศีล สถิ ปัญญา ก็แยกจากกันไม่ได้ ศีลเป็นบ่อเกิดแห่งสมะ สถิเป็นบ่อเกิดแห่งปัญญา มันเป็นกุศลกัน เหมือนขาที่ไปพร้อมกับลำตัวและหัวของเรา ขาก็เหมือนศีล ลำตัวเหมือนสมาธิ ศรัธก็เหมือนกับปัญญา ศิล สถิ ปัญญา ต้องไปด้วยกัน สมะกับวิปสสนาก็แยกออกจากกันไม่ได้ ต้องไปด้วยกัน เหมือนเหรียญต่างๆ ต้องมี ๒ ด้านนั้นแหละ ต้องไปพร้อมกัน ถ้าขาดอย่างใดอย่างหนึ่งไม่ได้ ไม่มีสมะ จะไปเจริญวิปสสนาไม่ได้ จะต้องอาศัยสมะเป็นพื้นฐาน แม้นุคคคนผู้ฟังธรรมจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้า แล้วมีคำว่าเจริญวิปสสนาบรรลุธรรมภิสิษฐ์ ก็ต้องผ่านสมะ คือ ตอนที่ฟังธรรมจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ใจนัน่งเลยด้วยบุญบารมีเก่ามาถึง ไม่ต้องมานั่งทำความเพียรอย่างที่เรากระทำอย่า แต่ได้ทำความเพียรมาข้ามชาติดินถึงจุดอิ่มตัวแล้ว เมื่อฟังธรรมจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าที่ทรงบอกเรื่องราวความเป็นจริงของชีวิต ใจนันแล้วตอนนั้น พอเนี่ยมันก็รวดไปเลย ทะลุผ่านไปถึงกายธรรม ถ้าหากบรรลุธรรมภิสิษฐิในระดับขั้นโตรสรณคมน์ มีพระรัตนตรัยเป็นที่พึ่ง ก็อุ้เข้าถึงธรรมภายในโตรสรณคมน์เอง ถ้าเป็นพระโสดาบันก็เข้าถึงภายในพระโสดาบัน หน้าตัก ๕ วา สูง ๕ วา ถ้าเป็นพระสกทาคามิหรือพระสกทาคามี ก็พราวเข้าไปถึง