พระเจ้าอชาตศัตรูและความทุกข์โทมนัส : หน้า 30/209

อชาตศัตรูทรงทุกข์โทมนัสอย่างสุดซึ้ง ถึงกับทรงกันแสงคร่ำครวญ น้ำพระเนตรไหลนองพระพักตร์ ขณะ เสด็จไปเฝ้าพระราชมารดา หลังจากพระเจ้าพิมพิสารสวรรคตแล้ว พระนางเวเทห์พระมารดาของพระเจ้าอชาตศัตรู ผู้เป็น ขนิษฐภคินีของพระเจ้าปเสนทิโกศล ทรงรู้สึกอดสูเกินกว่าจะอยู่ร่วมกับพระราชโอรสอกตัญญูจึงเสด็จกลับไป ประทับอย่างถาวร ณ กรุงสาวัตถี เมืองหลวงของแคว้นโกศล ต่อมาไม่นานก็สวรรคตด้วยความตรอมพระทัย เมื่อพระญาติและพระสหายของพระเจ้าพิมพิสาร ได้ทราบเรื่องความโหดร้ายทารุณและอกตัญญู ของพระเจ้าอชาตศัตรู ต่างก็พากันเคียดแค้นเป็นอย่างยิ่ง พระเจ้าปเสนทิโกศลถึงกับทรงกรีฑาทัพบุกยึด หมู่บ้านกาลิกคามของแคว้นมคธ ส่วนพระเจ้าจัณฑปัชโชติแห่งแคว้นอวันตี ซึ่งเป็นแคว้นมหาอำนาจด้าน ตะวันตก ก็ทรงเตรียมทัพบุกมคธเช่นเดียวกัน ยิ่งไปกว่านั้นเหล่าอำมาตย์ราชบริพารยังแตกความสามัคคี กันอีกด้วย พระเจ้าอชาตศัตรูจึงต้องผจญศึกทั้งจากภายในและภายนอกราชอาณาจักร นับแต่วันที่ปลงพระชนม์พระราชบิดา ครั้งใดที่พระเจ้าอชาตศัตรูหลับพระเนตรลงด้วยตั้ง พระทัยว่าจะบรรทม ก็ต้องทรงสะดุ้งตื่นด้วยความหวาดระแวงภัยทุกครั้ง พระองค์จึงไม่อาจบรรทมหลับได้ เลย ไม่ว่ากลางคืนหรือกลางวัน ได้แต่ประทับนั่งเพื่อบรรเทาความง่วงเท่านั้น 2.5 พระเจ้าอชาตศัตรูทรงสงสัยเป้าหมายของนักบวช พระเจ้าอชาตศัตรูทรงประสบทุกข์แสนสาหัสภายหลังจากพระราชบิดาสิ้นพระชนม์ด้วยการ กระทำของพระองค์เอง ประกอบกับทรงได้สดับคำติเตียนของชาวแว่นแคว้นในกรรมชั่วของพระเทวทัต เมื่อทรงครุ่นคิดไตร่ตรองดูด้วยปัญญาแล้ว พระองค์จึงทรงตระหนักว่า ความทุกข์และความเดือดร้อนที่ พระองค์กำลังเผชิญอยู่นี้ ล้วนมีสาเหตุมาจากความหลงผิด หลงเชื่อและยกย่องบูชานักบวชเทวทัตโดยแท้ ขณะเดียวกันก็ทรงพิศวงนักหนาว่า เหตุใดนักบวชเทวทัตที่พระองค์เห็นว่าเป็นผู้ทรงศีล มิหนำซ้ำยังเป็น พระญาติของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าอีกด้วย จึงได้ชักนำพระองค์ให้ก่อกรรมทำบาปอย่างอุกฤษฏ์ถึงปานนั้น แม้จะทรงทราบดีว่า ในกลุ่มคนหมู่มากย่อมมีทั้งคนดีและเลว นักบวชก็เช่นกัน ย่อมมีทั้งนักบวช ที่ทรงศีลและนักบวชทุศีล แต่จะรู้ได้อย่างไรว่า นักบวชรูปใดทรงศีลหรือทุศีล เพราะนักบวชมีอยู่มากมาย อีกทั้งศาสนาก็มีอยู่หลายศาสนา แต่ละศาสนายังแตกออกเป็นนิกายต่างๆ อีก แม้นักบวชในนิกายเดียวกัน ก็ยังมีความเชื่อ แนวคิด แนวการสั่งสอน ตลอดจนแนวปฏิบัติแตกต่างกันออกไปอีก สิ่งเหล่านี้ย่อมทำให้ ประชาชนสับสน ไม่รู้ว่าจะหาเกณฑ์มาตรฐานของความเป็นนักบวชที่ทรงศีลทรงธรรมได้อย่างไร ความสงสัยดังกล่าว ทำให้พระเจ้าอชาตศัตรูทรงพยายามอย่างยิ่งที่จะหาคำตอบในเรื่องนี้ ให้ได้ ด้วยเกรงว่าอาณาประชาราษฎร์ในแว่นแคว้นของพระองค์จะตกเป็นเหยื่อของนักบวชทุศีล จนทำให้ บ ท ที่ 2 ที่ ม า แ ห่ ง ส า ม ญ ญ ผ ล สู ต ร DOU 19