การเสด็จไปถามปัญหาของพระเจ้าอชาตศัตรู : หน้า 50/209

อาการสงบ เช่นเดียวกับการเสด็จไปถามปัญหาครูทั้งสองดังกล่าวแล้ว ครั้งที่สี่ พระเจ้าอชาตศัตรูได้เสด็จไปยังสำนักของครูปกุทธกัจจายนะ ทรงถามปัญหาเดียวกัน แต่ กลับได้รับคำตอบเรื่องสภาวะ 7 กอง อันเป็นความเชื่อในลัทธิของครูท่านนั้น มีประเด็นสำคัญสรุปได้ว่า “ชีวิต เรานี้ประกอบด้วยสภาวะ 7 กอง คือ กองดิน กองน้ำ กองไฟ กองลม สุข ทุกข์ และชีวะ (การมีชีวิต) ดังนั้น เมื่อใครปลงชีวิตใคร ก็เป็นเพียงแต่สอดศาสตราเข้าไปตามช่องแห่งสภาวะ 7 กอง เท่านั้น” คำตอบของครูปกุทธกัจจายนะย่อมชี้ชัดว่า ปรารถนาจะกราบทูลพระเจ้าอชาตศัตรูให้ทรง สบายพระทัยว่า การปลงพระชนม์ชีพพระเจ้าพิมพิสารนั้นมิได้เป็นบาปเลย เมื่อได้รับคำตอบเช่นนั้นแล้ว พระองค์ก็เสด็จลาจากมาโดยปราศจากความเลื่อมใสศรัทธา ครั้งที่ห้า พระเจ้าอชาตศัตรูได้เสด็จไปยังสำนักของครูนิครนถนาฏบุตร ทรงถามปัญหาเดียวกัน แต่กลับได้รับคำตอบเรื่องสังวร 4 อันเป็นความเชื่อในลัทธิของครูท่านนั้น มีประเด็นสำคัญสรุปได้ว่า “คน เราบริสุทธิ์ได้ด้วยน้ำ กล่าวคือ นักบวชนิครนถ์เป็นผู้สำรวมระวังในสังวร 4 ประการ คือ เป็น ผู้ห้ามน้ำทั้งปวง เป็นผู้ประกอบด้วยน้ำทั้งปวง เป็นผู้กำจัดน้ำทั้งปวง และเป็นผู้ประพรมด้วยน้ำทั้งปวง การสำรวมระวังในสังวร 4 ประการนี้ สามารถทำให้สิ้นกิเลสสิ้นทุกข์ได้” ถึงแม้จะไม่พอพระทัยใน คำตอบของครูนิครนถนาฏบุตร พระเจ้าอชาตศัตรูก็เสด็จลาจากมาโดยสงบ ครั้งที่หก พระเจ้าอชาตศัตรูได้เสด็จไปยังสำนักของครูสัญชัยเวลัฏฐบุตร เพื่อถามปัญหาเดียวกัน ครูสัญชัยเวลัฏฐบุตรจนปัญญามิรู้ที่จะตอบประการใด จึงกราบทูลความเชื่อในลัทธิของตน แบบเล่นสำนวน วกวนไปมาน่าปวดเศียรเวียนเกล้า จนทำให้พระเจ้าอชาตศัตรูมีดำริในพระทัยว่า ในบรรดาครูทั้ง 6 นั้น ครูสัญชัยเวลัฏฐบุตรโง่เขลาเบาปัญญาที่สุด ครั้นแล้วจึงเสด็จลาจากมาโดยเร็ว การที่พระเจ้าอชาตศัตรูทรงมีวิริยอุตสาหะ เสด็จไปยังสำนักของครูทั้ง 6 เพื่อทรงถามปัญหาเกี่ยวกับ สามัญญผล หรือคุณค่าและประโยชน์ของชีวิตนักบวชว่าเป็นประการใด แต่กลับได้รับคำตอบที่ไม่ตรงคำถาม ดังนั้น พระองค์จึงทรงอุปมากราบทูลพระสัมมาสัมพุทธเจ้าว่า “ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ หม่อมฉันถามถึงสามัญญผลที่เห็นประจักษ์ แต่สมณพราหมณ์ทั้งหลาย กลับตอบเป็นเรื่องอื่น เสมือนหนึ่งถามเรื่องมะม่วง แต่ไพล่ไปตอบเรื่องขนุนสำปะลอ" หรือเมื่อถามเรื่อง ขนุนสำปะลอ แต่ไพล่ไปตอบเรื่องมะม่วง” คำตอบเรื่องสามัญญผลที่ครูทั้ง 6 แสดงแก่พระเจ้าอชาตศัตรูนั้น แท้จริงแล้วก็คือ ครูทั้ง 6 ต่าง ก็ไม่รู้คุณวิเศษของการบวช ทั้งไม่รู้จุดประสงค์ของการบวช จึงพากันอธิบายถึงความเชื่อหรือทิฏฐิของตน สาเก กินได้ ขนุนสำปะลอ เป็นไม้ต้นขนาดกลางชนิดหนึ่ง ใบใหญ่เป็นแฉก ๆ ผลมีเมล็ดมาก กินได้ ชนิดผลไม่มีเมล็ด เรียกว่า บ า ที่ 4 ปั ญ ห า ค้ า ง พ ร ะ ท ย ข อ ง พ ร ะ เ จ้ า อ ช า ต ศั ต รู DOU 39